THẠI

THÁI

THÁI : động từ

– Thái chỉ, thái lát, thái miếng, thái ghém

Bao giờ cho chuối có cành
Cho sung có nụ, cho hành có hoa
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình
Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim thái ghém thì mình lấy ta

—o—

Cái cò chết tối hôm qua,
Có hai bát gạo với ba đồng tiền,
Một đồng thuê trống, thuê kèn,
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vong
Một đồng mua mớ rau rong,
Đem về thái nhỏ, cúng vong con cò.

– Thái thịt, rau …

Thằng Cuội ngồi gốc cây đa
Thò chân xuống giếng được ba đồng tiền
Một đồng mua trống mua kèn
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vua
Một đồng mua bó rau khoai
Thái ra cho nhỏ, thờ hai ông bà

—o—

Lạy trời mưa xuống
Lấy nước tôi uống
Lấy ruộng tôi cày
Lấy đầy bát cơm
Lấy rơm đun bếp
Lấy nếp nấu xôi
Lấy vôi ăn trầu
Lấy bậu về ôm
Lấy nơm đơm cá
Lấy rá vo gạo
Lấy dao thái thịt
Lấy liếp làm nhà
Lấy hoa về cúng
Lấy thúng đựng tiền
Lấy tiên làm vợ
Lấy chợ bán đồ
Lấy ngô nuôi lợn
Lấy bợm làm bè
Lấy ghe đánh cá
Lấy vá múc canh
Lấy hành xào thịt
Lấy vịt tiết canh
Lấy manh áo mới
Lấy trời chở che
Lấy mè rang muối
Lấy chuỗi trân châu
Lấy trâu đi cày
Lấy bầy trẻ con
Lấy hòn đá cuội
Lấy bụi chuối cau
Lấy màu nhuộm áo
Lấy đạo để theo
Lấy cheo đóng làng
Lấy hàng rau muống

—o—

Chị bảo tôi lấy làm Hai
Suốt một đêm dài chị nói vân vi
Nhà chị chẳng thiếu thứ chi
Muốn mặc của gì chị sắm cho ngay
Bây giờ chị gọi: bớ Hai!
Mau mau trở dậy thái khoai đâm bèo
Thưa chị: cám bã còn nhiều
Rau khoai em thái từ chiều hôm qua
Xin chị cứ ở trong nhà
Nồi cơm ấm nước đã là có em
Đêm đêm chị nổi cơn ghen
Chị phá bức thuận, chị len mình vào
Tay chị cầm một con dao
Chị nổi máu hồng bào, nhà cửa tan hoang
Hầm hầm mặt đỏ như vang
Chị la, năm bảy xã làng đổ ra

—o—

Lấy chồng làm lẽ khổ thay
Ði cấy, đi cày chị chẳng kể công
Ðến tối chị giữ lấy chồng
Chị cho manh chiếu nằm không nhà ngoài
Canh Tư chị gọi: Bớ Hai!
Trở dậy nấu cám, thái khoai, băm bèo
Vì chưng bác mẹ tôi nghèo
Cho nên tôi phải băm bèo thái khoai

THÁI : Trạng từ

– Thái thể

Hồi nhỏ tôi ở với cậu với mợ
Cậu ăn rồi cậu bỏ cậu đi
Mợ ở nhà mợ ngủ như Địch Nghi
Quần áo tuột hết giống chi cũng không còn
Đầy tớ lâu ngày thái thể bà con
Chết thì con chịu chết, thấy đồ ngon con không từ

—o—

THÁI : danh từ

– Thái Sơn

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con

—o—

Một hòn đắp chẳng nên non
Ba hòn chụm lại nên cồn Thái Sơn

Cảnh này rõ ràng là mô tả Tam Đảo, phái đông Tam Đảo là Thái Nguyên, và từ Tam đảo có rất nhiều suối nguồn, trong đó có suối Cái và sông Công

– Thái bình

Ngu si hưởng thái bình

—o—

Mười phần chết bảy còn ba,
Chết hai còn một mới ra thái bình

—o—

Này đây chính gạo tám xoan
Bao phen vất vả gian nan mới thiềng
Bây giờ ta giã cho kiên
Phòng khi yến ẩm dâng lên chớ chầy
Đã no rồi lại thêm say
Mừng rằng nay đã hây hây thái bình

—o—

Đất Thần Kinh trai hiền gái lịch
Non xanh nước biếc, điện ngọc đền rồng
Tháp bảy tầng, miếu Thánh, chùa Ông
Chuông khua Diệu Đế, trống rung Tam Toà
Cầu Tràng Tiền mười hai nhịp bắc qua
Tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ đợi khúc âu ca thái bình

—o—

Cầu Trường Tiền sáu nhịp bắc qua
Tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ đợi khúc âu ca thái bình

– Thái ấp

– Thái tuệ

THÁI : Danh từ

– Phú thái

– Quốc thái

Hai bên tranh lấy quả cầu
Dân an quốc thái sống lâu vững bền

– Sinh thái

– Thế thái : Thế thái nhân tình, Nhân tình thế thái

Xưa nay thế thái nhân tình
Vợ người thì đẹp, văn mình thì hay

– Phong thái

Một thương hơ hớ tuổi xuân
Hai thương yểu điệu tay chưn dịu dàng
Ba thương đẹp đẽ dung nhan
Bốn thương phong thái đoan trang khác vời
Năm thương dáng đứng vẻ ngồi
Sáu thương đôi mắt sáng ngời long lanh
Bảy thương chiếc mũi thanh thanh
Tám thương miệng nói hữu tình có duyên
Chín thương má núng đồng tiền
Mười thương tư cách dịu hiền nết na

– Dĩ thái, Thể dĩ thái

Càn thôn dĩ rồi lại thái, nhật nguyệt hối rồi lại minh

THÁI : Tính từ

– Biến thái

– Thái lai

Hết cơn bĩ cực đến ngày thái lai

THÁI : tính từ

– Dĩ thái

Càn khôn dĩ rồi lại thái

Nhật nguyệt hối rồi lại minh

THÁI : Sao

– Thái Tuế : sao Mộc

– Thái Bạch : sao Kim

– Thái Dương : Mặt trời

– Thái Âm : Măt trăng

THÁI

– Thái thượng hoàng

– Thái hoàng thái hậu

– Thái uý

– Thái sư.

– Thái công

– Thái y

– Thái phó

Quân triều là quân Thái phó,
Quân ó là quân Tây Sơn

– Vua

Đời vua Thái Tổ, Thái Tông
Thóc lúa đầy đồng, trâu chẳng buồn ăn

—o—

Kỳ này lúa mọc xanh đồng,
Giỗ vua Thái Tổ, Thái Tông mưa rào.

—o—

Đời vua Thái Tổ, Thái Tông
Con bế, con dắt, con bồng, con mang
Bò đen húc lộn bò vàng
Hai con húc chắc đâm quàng xuống sông
Thằng bé chạy về bảo ông:
– Bò đen ta ngã xuống sông mất rồi!

– – – Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn)

Nghìn năm còn mãi sử xanh
Vua Lý Thải Tổ dời thành lập đô
Về Thăng Long dựng cơ đồ
Thiên thu bền vững thủ đô Lạc Hồng

—o—

Năm một nghìn không trăm mười
Vua Lý Thái Tổ cho dời thành xưa
Về Thăng Long dựng kinh đô
Muôn dân chung dựng cơ đồ ông cha
Lâu đài thành quách nguy nga
Có phố, có chợ thật là đông vui
Có sông Hồng thuyền tới lui
Có hồ nước mát thoảng mùi hương sen
Cửa ô, xóm phố nối liền
Thăng Long tấp nập trăm miền khơi thông
Vua Lý đã chọn đất rồng
Ngàn năm bền vững Thăng Long kinh kì

– – – Lý Thánh Tông, con Lý Thái Tổ

– – – Trần Thái Tổ (Trần Thừa)

– – – Trần Thái Tông (Trần Cảnh), con của Trần Thái Tổ

– – – Lê Thái Tổ (Lê Lợi)

Ai lên Biện Thượng, Lam Sơn
Nhớ Lê Thái Tổ chặn đường quân Minh

– – – Lê Thái Tông (Lê Nguyên Long)

– – – Mạc Thái Tổ (Mạc Đăng Dung)

– – – Mạc Thái Tông (Mặc Đăng Doanh)

– – – Thế Tổ Minh Khang Thái vương, Trịnh Kiểm

– – – Nguyễn Thái Tổ (28 tháng 8, 1525 – 20 tháng 7 năm 1613), tên thật là Nguyễn Hoàng, được gọi là Chúa Tiên, là vị Chúa Nguyễn đầu tiên, người đặt nền móng cho Nguyễn Phúc tộc và triều đại nhà Nguyễn (1558 – 1955).

– – – Nguyễn Thái Tông Nguyễn Phúc Tần, Chúa Hiền

– – – Nguyễn Thái Tổ Nguyễn Huệ 

– – – Nguyễn Thái Đức, Nguyễn Nhạc

– – – Ơn vua Thái Đức chí tình
Cù Mông vắng vẻ nhưng mình vẫn vui

– – – Thành Thái (nhà Nguyễn)

– Cầu Trường Tiền bấy nhiêu niên qua lại
Kể tự đời Thành Thái đến nay
Chạnh lòng biết hỏi ai đây,
Việc chi nên nỗi đang tay dứt cầu?
– Chí quyết thắng Pháp Tây
Nên cầu này phải phá,
Qua sông còn nhiều ngả
Đừng buồn bã em ơi
Nước non khôi phục được rồi
Cầu nầy bắc lại không mấy hồi đó em!

– Thái Tử

Nhất dương chỉ
Nhị Thiên Đường
Tam thái tử
Tứ đổ tường
Ngũ vị hương
Lục cơm nguội

—o—

Bốn thầy trò lên núi thỉnh kinh
Cái bụng chình ình là Trư Bát Giới
Cái mặt phơi phới là quỷ Sa Tăng
Cái mặt lăng nhăng là Đường Tam Tạng
Cái mặt liều mạng là Tôn Ngộ Không
Cái mặt có lông là Tam Thái Tử
Cái mặt hung dữ là Hồng Hài Nhi
Ai cầm cái li là Quan Âm Bồ Tát
Ai cầm cái bát là Phật Tổ Như Lai
Ai mà hay sai là Ngọc Hoàng Thượng Đế

—o—

Phàn Lê Huê say mê Thái Tử
Oán thù dữ còn đổi ra hiền
Huống chi phận gái thuyền quyên
Chẳng qua căn số định, giận phiền uổng công

—o—

Tay cầm chiếu chỉ
Bước lên ngai vàng
Sấm sét đùng đoàng
Sinh hoàng thái tử

Là gì ? Đại tiện

THÁI : Dân tộc

– Dân tộc Thái

THÁI : Địa danh

– THÁI LAN : đất nước

– THÁI NGUYÊN

– – – Xứ Thái

Chè Thái, gái Tuyên

—o—

Ai lên chợ Thái buôn chè
Để tôi buôn ấm ngồi kề một bên
Chè ngon nấu với ấm bền,
Chè ngon được ấm, ấm bền được lâu.

– – – Bắc Thái địa danh cũ gồm cả Bắc Kạn và Thái Nguyên

– – – Thành phố Thái Nguyên

– – – Xã Tân Thái, huyện Đại Từ

– THÁI BÌNH

Thái Bình là đất ăn chơi,
Tay bị tay gậy khắp nơi tung hoành

—o—

Thái Bình có cái cầu Bo
Có nhà máy cháo, có lò đúc muôi

—o—

Giữa năm Đinh Dậu mới rồi
Sư ông chùa Lãng là người đảm đang
Viết tờ quyên giáo các làng
Lãng Đông, Năng Nhượng chuyển sang Trực Tầm
Chiều hôm còn ở Đồng Xâm
Rạng mai Đắc Chúng, tối tầm Dục Dương
Cùng với nghĩa sĩ bốn phương
Phất cờ thần tướng mở đường thiên binh
Phá dinh công sứ Thái Bình
Sa cơ ông đã bỏ mình vì dân.

– – – Thành phố Thái Bình

– – – Huyện Thái Thuỵ : Xã Thái Nguyên, Thái Phúc, Thái Giang, Thái Đô, Thái Phúc, Thái Thịnh, Thái Thọ, Thái Thượng, Thái Xuyên, Thái Thành

– – – Huyện Hưng Hà : Xã Thái Phương, Xã Thái Hưng, Thái Phương

– – – Huyện Quỳnh Phu : Xã An Thái

– NGHỆ AN

– – – Huyện Thái Hoà

– HÀ NỘI

– – – Yên Thái

– – – – – – Đình Yên Thái, Hoàn Kiếm

– – – – – – Yên Thái : địa danh cũ là phường Bưởi, Tây Hồ hiện nay

Lĩnh hoa Yên Thái
Đồ gốm Bát Tràng
Thợ vàng Định Công
Thợ đồng Ngũ Xã

—o—

Yên Thái có giếng trong xanh
Có đôi cá sấu ngồi canh đầu làng
Ai qua nhắn nhủ cô nàng
Yêu nhau xin chớ phũ phàng đổi thay.

—o—

Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ

—o—

Giếng Yên Thái vừa trong vừa mát
Đường Yên Thái gạch lát dễ đi
Em về bên ấy làm chi
Nước giếng thì đục, đường đi thì lầy

—o—

Nhất vui là chợ Ma Phường
Lắm hàng mọi chốn tìm đường đến mua
Hàng cau, hàng quít, hàng dừa
Hàng mơ, hàng mận, hàng dưa, hàng hồng
Ai lên Yên Thái mà trông
Trẻ già trai gái vợ chồng dắt nhau.

—o—

Ao làng Yên Thái xanh trong
Em về bên ấy theo chồng hôm qua
Em ơi trầu héo, cau già
Hình anh lẻ bóng, nếp nhà rêu phong
Người xưa giờ đã sang sông
Trăng xưa đã khuyết, vườn không bóng người

—o—

Ai ơi đứng lại mà trông
Kìa vạc nấu dó, kìa sông đãi bìa
Kìa giấy Yên Thái như kia
Giếng sâu chín trượng nước thì trong xanh
Đầu chợ Bưởi có điếm cầm canh
Người đi kẻ lại như tranh họa đồ
Cổng chợ có miếu thờ vua
Đường cái chính xứ lên chùa Thiên Niên
Chùa Thiên Niên có cây vọng cách
Chùa Bà Sách có cây đa lông
Cổng làng Đông có cây khế ngọt
Con gái Kẻ Cót thì đi buôn xề
Con trai làng Nghè dệt cửi kéo hoa
An Phú nấu kẹo mạch nha
Làng Vòng làm cốm để mà tiến vua.
Họ Lại làm giấy sắc vua
Làng Láng mở hội kéo cờ hùng ghê.

– – – Thái Đô

Thái Đô làm kẹo mạch nha
Kẻ Vòng làm cốm để mà tiến vua

– – – An Thái

– – – – – – Đình An Thái, Tây Hồ

– – – Phố Thái Thịnh, quận Đống Đa

– – – Xã Duyên Thái, Huyện Thường Tín

– – – Xã Đồng Thái, huyên Ba Vì

– – – Xã Hồng Thái, huyện Phú Xuyên

– HẢI DƯƠNG

– – – Huyện Bình Giang, Hải Dương : Xã Thái Hoà, Xã Thái Học

– – – Huyện Kim Thành : Phú Thái là thị trấn huyện lỵ

– – – Xã Thái Dương, An Khải, Hải Dương

– HẢI PHÒNG

– – – Xã Thái Sơn, Anh Lão, Hải Phòng

– VĨNH PHÚC

– – – Xã Thái Hoà, Lập Trạch, Vĩnh Phúc

– TUYÊN QUANG

– – – Xã Thái Bình, TP Tuyên Quang, Tuyên Quang

– NGHỆ AN

– – – Cẩm Thái : Một làng thuộc xã Thanh Văn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An.

Ai về Cẩm Thái mà coi
Lắm ngô, lắm sắn, lắm khoai, lắm bù

– HÀ TĨNH

– – – Thái Yên : Làng mộc nổi tiếng từ lâu đời, nay là một xã thuộc huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.

Thợ mộc Thái Yên lắm tài
Thứ nhất cửu Ngãi, thứ hai cố Hồng

—o—

Tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn xa
Cái nghề thợ mộc nhất là Thái Yên

– – – Đông Thái : Tên một làng thuộc huyện La Sơn, nay là xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Đây là quê hương của nhà yêu nước Phan Đình Phùng, lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Hương Khê thuộc phong trào Cần Vương. 

Vườn ai trồng trúc trồng tre
Ở giữa trồng chè, hai bên đào ao
Ấy nhà một đấng anh hào
Họ Phan, làng Thái, đồng bào kính yêu

—o—

Trai Đông Thái, gái Yên Hồ
Gặp nhau ta nổi cơ đồ cũng nên

– BÌNH ĐỊNH

– – – An Thái Tên một làng nay thuộc xã Nhơn Phúc, huyện An Nhơn, tỉnh Bình Định. Làng nằm ven bờ sông Côn, cách thành phố Quy Nhơn khoảng 30 km về hướng tây bắc, nổi tiếng là một trong những nôi võ của Bình Định. Tại đây vào ngày rằm tháng 7 hằng năm có tổ chức lễ hội đổ giàn.

– – – An Vinh Một làng nay thuộc xã Tây Vinh, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định. Làng từ xưa đã nổi tiếng là đất võ, đặc biệt có nhiều phụ nữ có tài võ nghệ.

Trai An Thái, gái An Vinh

—o—

Roi Thuận Truyền, quyền An Thái

—o—

Nước mắm Gò Bồi
Trã nồi An Thái
Mũ nỉ Bình Định

—o—

Ai bảo thương mà anh không nói
Để bây giờ trách lỗi cho nhau,
Hai nhà có cách xa đâu
An Vinh, An Thái còn câu hẹn hò
Dòng sông chung một con đò
Sao anh tiếc của, chẳng đưa đồ hỏi xin?

—o—

Bên kia sông, quê anh An Thái
Bên này sông, em gái An Vinh
Thương nhau chung dạ chung tình
Cầu cha mẹ ưng thuận cho hai đứa mình lấy nhau

—o—

Đồn rằng An Thái, chùa Bà
Làm chay hát bội đông đà quá đông
Đàn bà cho chí đàn ông
Xem xong ba ngọ, lại trông “Đổ giàn”

—o—

Nón ngựa Gò Găng
Bún song thần An Thái
Lụa đậu tư An Ngãi
Xoài tượng chín Hưng Long
Mặc ai mơ táo, ước hồng
Tình quê em giữ một lòng trước sau.

—o—

Cưới nàng đôi nón Gò Găng
Xấp lãnh An Thái, một khăn trầu nguồn

– PHÚ YÊN

THÀI

THÀI : danh từ

– Thài lài

THẢI

THẢI : Động từ

– Thải bỏ

– Thải loại

– Sa thải

– Xả thải

THẢI : Tính từ

– Nước thải

– Phế thải

THÃI

THÃI : Tính từ

– Thừa thãi

Vật nuôi còn chửa được no
Lấy đâu thừa thãi mà cho đến nàng