Ca cá nhân của học sinh lớp Làm vườn
– Phần : Trồng cây.
– Hạt giống : Đỗ đen
Một bạn học sinh nhận được hạt giống cần trồng là đỗ đen. Bạn đã gieo cả một đám hạt đỗ đen nhân xanh và đỗ đen nhân trắng trong vườn, rào khu vực này bằng cành cây khô và hiện hạt đã lên cây xanh tươi rất tốt.
Câu hỏi của cô giáo với bạn là vì sao phải trồng đỗ đen mà không phải loại cây khác. Muốn hiểu được việc này thì cần hiểu sâu hơn về cây đỗ đen và phải trồng đỗ đen theo một cách “thấu hiểu” hơn.
Yêu cầu của cô giáo là cần tìm hiểu về cây đỗ đen theo danh mục gợi ý sau
– Cấu trúc
– – – Cây đậu : thân đậu, lá đậu, rễ đậu, cành đậu, hoa đậu, quả đậu, hạt đậu
– – – Hạt đỗ
– Vận hành : vòng đời & mùa vụ của đỗ/đậu
– Các giống đỗ đậu
– – – Đỗ đen
– – – Đỗ xanh
– – – Đỗ đen lòng xanh mà là sự kết hợp của đỗ đen và đỗ xanh
– Vùng trồng và vùng lấy giống
– Các món ăn đỗ đậu
– – – Xôi (nấu khô), cháo (nấu nước)
– – – Chè kho (nấu khô), chè nước (nấu nước)
– – – Nhân bánh chưng, bánh tét, bánh dợm, bánh gai, bánh cốm …
– Sâu bọ đi cùng cây
– Chim thú ăn hạt và đi cùng hạt
– Tính thần
– – – Sự tích : Cây đậu thần
– – – Dân ca, thành ngữ, tục ngữ,
– – – Phong tục, tập quán.
– – – Tinh thần giống loài
PHÂN BIỆT ĐẬU & ĐỖ
Đậu là từ chỉ quả và cây, đỗ là từ chỉ hạt
– Khi hạt còn ở trong quả đậu và quả đậu còn ở trên cây đậu, thì nó là hạt đậu, không phải là hạt đỗ
– Khi hạt ra khỏi vỏ quả khô thì nó là hạt đỗ không phải là hạt đậu
Đỗ là cây lương thực cơ bản thuộc nhóm ngũ cốc, mà nhóm này thường có hai tên cho hạt như giải thích bên trên.
Đỗ và lúa là hai cây lương thực cơ bản, âm dương với nhau, là nguyên liệu chính cho bánh chưng
– Đỗ : Quả đậu mang tính âm, trong khi hạt đỗ là sự kết tinh lửa mang tính dương
– Lúa : Quả thóc mang tính dương, trong khi hạt lúa là sự kết tinh của nước mang tính âm
Quả bình thường có 3 cấu trúc
– Vỏ quả
– Cùi quả
– Hạt quả
Ví dụ
– 3 cấu trúc tách rời, cùi là cấu trúc hiện (cùi thổ, cùi dương, cùi hiện) : nhãn, vải, măng cụt
– 3 cấu trúc tách rời, cùi phân đôi âm dương, đi theo hạt và đi theo vỏ : bưởi
– 3 cấu trúc tách rời, cùi là cấu trúc ẩn (cùi khí, cùi hương, cùi âm) : lạc
– 3 cấu trúc tách rời, hạt là cấu trúc ẩn : dừa
– 3 cấu trúc tách rời, vỏ là cấu trúc ẩn : đào lộn hột
– 3 cấu trúc dính vào nhau : mơ, mận, xoài
– 2 cấu trúc dính vào nhau (vỏ, cùi), hạt tách rời : dưa hấu
– 2 cấu trúc dính vào nhau (củi, hạt), vỏ tách rời : chôm chôm cùi dính hạt
Quả đậu khi còn tươi có cùi, nằm giữa vỏ quả và hạt. Qủa đậu khi khô cùi tiêu biến, làm cho hạt tách ra khỏi vỏ quả, trở thành đỗ.
VÒNG ĐỜI CỐC VŨ
Có vòng đời đỗ đậu là sự kết hợp của vòng đời đậu & vòng đời đỗ, mà chỉ có thể hiểu được khi đưa cây đậu và hạt đỗ về trạng thái tự nhiên ở trong rừng
– Cây đậu : Hạt trong đất—> Hạt nảy mầm thành cây —> Cây ra quả —> Quả cho hạt
– Hạt đỗ : Hạt rơi từ trên cây xuống ở trong đất (nếu như cây đậu này ở trong thái tự nhiên), có thể xảy ra nhiều tình huống
– – bị chim gà ăn
– – bị thú như sóc chuột ăn
– – bị côn trùng ăn
– – được bảo vệ và dưỡng nuôi trong đất cho đến nảy mầm thành cây, và đi tiếp tục vòng đời của cây đậu
Mùa gieo hạt và thu hoạch là chuyển tiếp giữa 2 vòng đời Đỗ – Đậu.
Đậu là cây ngắn ngày, nhưng vòng đời đỗ đậu có thể tuần hoàn lặp lại từ năm nay qua năm khác. Phải trồng nhiều mùa đỗ đậu, mới có thể hiểu được về vòng đời này, mà xảy ra trong tự nhiên với giống đậu gốc hay đậu rừng.
Phải trồng cây để tạo ra vòng đời CỐC VŨ mà khắc phục và đảo ngược được chiều hướng suy thoái hiện nay
– Vòng đời phân tán và thoái hoá là vòng đời phổ biến với cây trồng hiện nay, vì đất, vì nước, vì hạt giống, vì người trồng, cách trồng …. mà từ mùa này sang mùa khác, cây đậu và hạt đỗ càng ngày càng suy. Đây là đám cây mà bạn đang trồng trong vườn, vì bạn không hiểu được cây bạn trồng
– Vòng đời cốc vũ là một lốc xoáy, đưa cây trồng tích hợp thêm đất, nước, thêm gen sau mỗi mùa vụ theo hướng về được cây gốc … mà luôn luôn là một cây dại, cây rừng mà cũng là cây thần, cây tổ của giống loài
Để làm được một vòng đời CỐC VŨ như vậy phải trồng 3 luống đậu cạnh nhau
– Cây đậu xanh gieo từ hạt đỗ xanh lòng vàng
– Cây đậu đen gieo từ hạt đỗ đen lòng trắng
– Cây đậu xanh đen gieo tự hạt đỗ đen lòng xanh : đây là cây giống quý nhất, tích hợp hai giống trên, nhưng khó trồng và khó giữ nhất
Sau một mùa thì thu hoạch hạt, kiểm tra đỗ đen hạt xanh chất lượng tốt, lấy làm giống để gieo tiếp mùa sau. Sau ba mùa nếu hạt đỗ đen lòng xanh giữ được chất lượng và số lượng, nghĩa là lốc xoáy CỐC VŨ đã được hình thành.
