Hiện tượng ngược trong văn hoá dân gian

Cổ tích ngược

• • Công chúa và hạt đậu : công chúa ngủ say mèm chả quan tâm đến hạt đậu dưới mấy tầng gối mới là thuận
  • Ivan ngốc nghếch lên làm vua : Ivan lang thang đi ăn mày mới là thuận
  • Công chúa ngủ trong rừng : công chúa ngủ trong lâu đài mới là thuận
  • Cóc kiện ông trời : cóc dưới mặt đất vâng lệnh ông trời mới là thuận

Ngụ ngôn ngược

• • Rùa chạy thi với thỏ

Tục ngữ ngược

• • Đến Tết, thằng chết cãi thằng khiêng
  • Bắt cóc bỏ đĩa
  • Con cóc là cậu ông trời

Ca dao ngược

Sinh con rồi mới sinh cha.

Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông

—

Ai ù ai cạc ta chơi.

Thú ta ta biết, việc trời trời hay

—

Vè ngược

Nghe vẻ nghe ve

Nghe vè nói ngược

Nắng hạn đầy nước

Mưa dầm khô rang

Đám cưới đình làng

Kì yên ngoài chợ

Nhà giàu khất nợ

Nhà nghèo cho vay

Đàn bà đi cày

Đàn ông đi cấy

Ghe nổi thì đẩy

Ghe cạn thì chèo

Nuôi chuột bắt mèo

Nuôi heo lấy trứng

Xu xoa thì cứng

Đá núi thì mềm

Trời nắng về đêm

Ban ngày sao mọc.

—

Con chim mần tổ dưới nước

Vẻ vè vè ve,

Nghe vè nói ngược.

Con chim mần tổ dưới nước,

Con cá mần tổ trên cây.

Thằng chết dắt trâu đi cày,

Thằng sống chôn màu dưới lỗ.

Thuyền ông đi bộ,

Ngựa lội dưới sông.

Một bầy cá nhám lên đồng kiếm ăn.

—

Các cụ dung dẻ đi chơi

Các cụ dung dẻ đi chơi,

Để cho con trẻ lại ngồi đấm lưng.

Ta mang sợi chỉ lên rừng,

Để trói con hổ, hổ đừng quấy ta.

Ta mang dây chão về nhà,

Ta trói con kiến, kiến ra đằng nào.

—

Bao giờ cho đến tháng ba,

Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng.

Hùm nằm cho lợn liếm lông,

Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi.

Nằm xôi nuốt trẻ lên mười,

Con gà, be rượu nuốt người lao đao

Lươn nằm cho trúm bò vào,

Một đàn cào cào đuổi bắt cá rô.

Lúa mạ nhảy lên ăn bò,

Cỏ năn, cỏ lác rình mò bắt trâu.

Gà con đuổi bắt diều hâu,

Chim ri đuổi đánh vỡ đầu bồ nông.

—

Xăn quân mà lội, lội núi cheo leo

Vè vẻ vè ve,

Cắm vè cắm lối

Xắn quần mà lội,

Lội núi cheo leo.

Chống gậy mà trèo,

Trèo sông trèo bể.

Tôi ngồi tôi kể,

Cái vè của tôi.

Cứng như xôi,

Mềm như đá.

Thơn như cú,

Tanh như hương.

Tối như gương,

Sáng như mực.

Mùa đông nóng nực,

Mùa hè rét run.

—

Ve vẻ vè ve,

Nghe vè nói ngược,

Năm nay lớn nước,

Thiên hạ được mùa.

Sinh ra cái cua,

Tám càng hai cẳng.

Nhất trọng nhì hiệp,

Vua chúa thì hiền.

Giấy bản thì đen,

Mực tàu thì trắng.

Gan lợn thì đắng,

Bồ hòn thì bùi.

Hương xạ thì hôi,

Thơm tho tổ cú,

Đàn ông to vú,

Đàn bà rậm râu.

Khỏe cắn thì trâu,

Khỏe cày thì chó.

Yếu chạy thì ngựa,

Khỏe chạy thì sên.

Tối như đèn,

Sáng như xẩm.

Lẩm cẩm cơm nếp,

Cơm tẻ dảo dang.

Cứng như khoai lang,

Bở như hòn đá.

Trên vườn thả cá,

Dưới ao trồng rau.

Nuôi vịt chọi nhau,

Gà trống lội nước.

—

Nghe vẻ nghe ve

Nghe vè nói ngược

Ngựa đua dưới nước

Tàu chạy trên bờ

Trên núi đặt lờ

Dưới sông bửa củi

Gà cồ hay ủi

Heo nái hay bươi

Nước kém mùng mười

Ba mươi nước lớn.

—

Ve vẻ vè ve,

Cái vè nói ngược,

Non cao đầy nước,

Đáy biển đầy cây.

Dưới đất lắm mây,

Trên trời lắm cỏ.

Chim thì có mồm

Thẳng như lưng tôm

Cong như cán ruốc.

Thơm nhất là ruốc,

Hôi nhất là hương.

Đặc như ống bương,

Rỗng như ruột gỗ,

Chó thì hay mổ,

Gà hay liếm la.

Xù xì quả cà,

Trơn như quả mít.

Meo meo là vịt,

Quạc quạc là mèo.

Trâu thì hay trèo,

Sóc thì lội nước.

Rán thì hay bước,

Voi thì hay bò.

Ngắn như cổ cò,

Dài như cổ vịt.

Đỏ như quả quýt,

Vàng như quả hồng.

Cao tồng ngồng như chim tú hú,

Lùn lụ khụ như chim bồ nông.

—

Ngồi buồn nói ngược mà chơi

Cua đinh nó liệng trên trời quá hay

Trưa trưa bắt chó ra cày

Trâu kia hực sủa, chuột dày ông voi

Một lũ thầy bói đi coi

Trưa trưa đốt đuốc mà soi ếch bà

Con nít mà dắt bà già

Chân đi lỏng khỏng té mà xuống ao

Câu thì lấy đá làm phao

Lưới kia đem bủa ào ào ngọn cây

Con sấu liệng bay trên mây

Rồng vàng trói ké nằm ngay dưới bè

Thầy pháp tụng kinh rề rà

Thầy chùa bắt chó ra hè mà ram

Thầy tu mắng chửi làm xàm

Chằn tinh tu hành đọc sách siêng năng

Chuột xạ thấy thịt thì gầm

Hùm thì bươi rác xóc dằm trong da

Dưới sông tàu ngựa, chuồng dê

Trên bờ lại thả câu rê, lưới mành

Chẻ tre mà buộc manh manh

Xe sợi chỉ mành cột cổ con nai

Bùn kia đã cứng còn dai

Thịt gà cồ nọ chưa nhai đã mềm

Con vịt đá độ ăn tiền

Gà trống mẹ hiền lặn lội nuôi con

Đàn bà trang điểm kiếm chồng

Con gái ở vậy dốc lòng thủy chung

Bảy mươi, bảy mốt còn son

Mươi lăm mười sáu cháu con bộn bàng.

—

Hươu đẻ dưới nước, cá ở trên núi

Lặng nghe kể ngược,

Hươu đẻ dưới nước,

Cá ở trên núi.

Đựng phân bằng túi,

Đựng trầu bằng gơ.

Bể thì có bờ,

Ruộng thì lai láng.

Hàng xẩm thì sáng,

Tối mịt thì đèn.

Hũ miệng thì kèn,

Loa miệng thì lo.

Cân cấn thì to,

Con voi bé tí.

Nhẵn nhụi thì mít

Gai góc thì dừa.

Bồ hòn thì chua,

Nước cá thì thơm.

Người nằm ổ rơm,

Nhường giường cho chó,

Thất nghiệp thì giàu,

Bay thấp bồ câu,

Bay cao thì dế.

Chua thì có mía,

Ngọt thì có chanh.

Thịt lợn thì tanh,

Thịt bò thì ngậy.

Ngọt thì có cậy,

Chua thì có bánh đường.

Đi cày bằng quang,

Gánh phân bằng ách.

Bà vãi có sách,

Ông thầy ngồi không.

Quan cả đeo gông,

Thằng tù xử kiện.

Cái kiến thì to,

Con bò bé tí.