Thời mẫu hệ, con sống với mẹ, chả biết bố là ai. Vậy chả khác nào con mang họ mẹ.
Thời phụ hệ, con mang họ bố dù rõ ràng được sinh ra bởi cả bố và mẹ.
Một số gia đình, đặt tên con dù gái hay trai có họ ghép của cả bố và mẹ, nhưng họ bố được đặt trước nên bản chất vẫn là con mang họ bố, họ mẹ ghép vào trở thành một phần của tên đệm.
Vào thời Tiên Tần (trước thời Tần Thuỷ Hoàng, tương đương với thời Văn Lang, trước Công Nguyên), một người quyền quý thường có hai loại họ,
– một là họ của tổ tiên (Tính; 姓) mang tính Dương VD Họ tổ tiên của ông Khương Tử Nha là Khương (姜)
– hai là họ của Thị tộc (Thị; 氏) mang tính Âm VD thị tộc của ông ở đất Lã từ đó lấy Lã (呂) làm họ của thị tộc, cho nên ông cũng là Lã Vọng, hay Lã Thượng.
Đến bây giờ, một số nhóm người, một số vùng, con gái vẫn mang họ mẹ và con trai mang họ bố.
Việc ngày nay, con mang họ cha không có nghĩa là ngày xưa hay bản chất của họ luôn là như vậy. Vậy họ bản chất là cái gì ? Họ là liên quan đến huyết thống, dòng máu tổ tiên, mà liên quan đến cả dòng máu cha và cả dòng máu mẹ (còn tên liên quan đến bản chất cá nhân).
Đối với người nam trong thời phụ hệ, đệm là sự kết nối xuyên suốt từ dòng máu dòng tộc, tổ tiên đến bản chất cá thể, nhưng với người nữ, họ, đệm và tên chỉ liên quan một cuộc đời cụ thể của người ấy mà thôi, không mang tính kết nối dòng máu từ đời này sang đời khác. Một số phụ nữ, được gọi theo họ của chồng, nghĩa là lúc chưa lấy chồng thì mang họ cha, mà khi lấy chồng thì mang họ chồng, và con sinh ra cũng mang họ cha luôn, nói cách khác là mất họ của mình. Suy cho cùng phụ nữ chỉ có môt họ, một tên mà cũng là một đệm là Thị, chừng nào thị tộc còn, người phụ nữ còn sinh con, chừng ấy dòng máu của họ còn chảy trong đứa con. Cho nên việc thờ cúng trong gia đình, dòng họ phải giao cho con trai, là người giữ được tên họ truyền cho con cháu.
Trong sử, có hiện tượng một số nhân vật huyền sử ở vùng đất này thì mang họ này, mà ở vùng đất khác thì mang họ khác. Nhân vật lịch sử càng quan trọng, càng xa xưa hiện tượng này càng rõ ràng. Cho nên trong huyền tích thường nói rằng, có vị thần, đầu thai vào nhà ông họ A và bà họ B, nhưng vị thần ấy không phải là con của ông A và bà B, mà là thác gửi của thần.
Người ngày nay, suy từ việc đặt tên họ hiện đại mà cho rằng nhân vật lịch sử nhất định chỉ có một họ và đó là họ của ông bố, đôi khi là suy từ bụng ta ra bụng người, thậm chí là xuyên tạc lịch sử.
Họ là dòng máu tổ tiên, vậy con cháu không thể lấy cái thói quen hiện đại mà bảo tổ tiên phải là thế, mà chính con cháu mới phải là người đi theo dòng máu tổ tiên.