===
Trước khi xây nhà, tôi có ý tưởng về một căn nhà mộc, gần gũi với nhiên nhiên. Tôi có xem về nhà tre, nhà gỗ, nhà đất … nhưng chẳng thấy cái nào khả thi. Tôi thích những không gian mộc, đơn giản, thoáng khí và tràn ngập ánh sáng, và cứ như vậy mà làm.
Khi xây nhà, tôi được nhắc về ngày đông thổ là 2/3 âm lịch và việc mở phần trung tâm. Tôi khá ngạc nhiên vì bao năm dậy thiền thì không được nhắc mà xây nhà thì lại được nhắc chi tiết cả về không gian và thời gian.
Tôi đã thuê hẳn máy và thợ phá bê tông đến, phá phần trần và sàn nhà mà liên quan đến khu cầu thang và nhà vệ sinh theo thiết kế cũ ra để mở ra một khoảng trống lớn giữa nhà. Nhà tôi do đó có khoảng trống ở giữa y như nhà ống ở phố cổ Hà Nội hay Hội An, với khoảnh sân trung tâm.
Tôi cũng mở rộng cửa sổ trước và sau để thành cửa sổ tường, đồng thời xây gạch lỗ ở nhà vệ sinh và các lối đi. Thế là, nhà tôi hở lỗ và có cửa sổ tứ bề, còn chính giữa thông một trục từ trời xuống đất. Chưa đủ, tôi còn không trát vữa và không quét vôi cả bên ngoài và bên trong tường.
Thế là mưa giông có thể đi xuyên từ tầng ba xuống tầng một và nắng gió có thể tràn vào nhà từ gần như tất cả các phía.
===
Có một ngày có một người bạn đến chơi và hỏi tôi để gach trần có sợ bụi không. Tôi bắt đầu để ý và thấy anh ấy nói đúng. Bụi mịn rơi ra từ gạch, xuống chân tường. Kỳ lạ là nhà ở càng lâu và phòng nào càng ở nhiều thì gạch càng rơi ra nhiều bụi. Bụi này không quét được, mà tốt nhất là được lau ướt bằng cây chùi cửa kính.
Năm 2022 là đỉnh cao của bụi trong nhà và mưa ngoài trời. Có lẽ quét vôi sẽ đỡ được bụi ít nhiều. Trước kia sau khi xây nhà, tôi đã mời thợ quét vôi vào tận nhà để khảo sát nhưng rồi lại không làm nữa, và bây giờ tôi cũng quyết đinh là cứ để nguyên như vậy. 2022 khi mái hiên hỏng, mưa gió xuyên nhà cả ngày và đêm, tôi cũng dần quen với việc đó.
Khi nhìn vào đám bụi này từ ngày này qua tháng khác, tôi dần dần hiểu được rằng những bức tường đang thở qua từng mạch vữa, thớ gạch và phòng nào có người ở sinh khí vân hành nhiều hơn, thì tường cũng thở nhiều hơn. Nhip thở của tường gạch đưa bụi mịn rơi ra đều đặn, nhưng cũng phản ánh rằng căn nhà vẫn đang giữ được sinh khí.
Với thời gian, tôi hiểu hơn lợi ích của việc quét vôi. Vôi là chất hoạt động bề mặt hàng đầu do thù hình của canxi là lập phương tâm mặt. Canxi rất dương, dương nhất trong các kim loại thổ, nên một cách hoàn toàn tự nhiên, nó có tác dụng hút ẩm, chống mốc, làm ấm và khô thoáng căn nhà. Ngoài ra, lớp vôi hạn chế được bụi tường, mà vẫn giúp vận hành khí trong ngôi nhà. Khi dùng sơn thay cho vôi, đá ốp tường thay cho gạch, ngôi nhà bí bách hơn, ẩm mốc hơn và lạnh hơn.
Căn nhà là cơ thể thứ hai. Chúng ta chăm sóc thân thể và xây dựng căn nhà không phải để bị giam cầm trong đó. Đừng đắp tường, tôn mái, làm sàn, lắp đặt thiết bị, để chặn mưa, chắn nắng, điều hoà nhiệt độ, như một sự ám ảnh. Hãy làm sao để khi vững vàng ở trong thân thể và an toàn ở trong căn nhà, chúng ta đồng thời cũng ở trong nhịp thở của thiên nhiên, xóm làng, đất nước, trái đất và vũ trụ.
Ở trong nhà lát đá sàn và tường với các bức tường kín, chúng ta sẽ khó cảm nhận được hơi thở của thiên nhiên và cả cát bụi tự nhiên. Cát bụi không phải lúc nào cũng xấu hay có thể quét dọn sạch được, và hơi thở tự nhiên không phải lúc nào cũng dịu dàng. Nhưng đó là cuộc sống.
===
Nếu bạn đã từng ở châu Âu hay Mỹ, bạn sẽ thấy không khí phương Tây ít bụi hơn và bầu trời phương Tây cũng trong hơn châu Á. Không hẳn vì việc quản lý xây dựng lỏng lẻo và rác thải sinh hoạt khiến các thành phố châu Á như Hà Nội bụi mù mịt. Bản chất của đất và khí của châu Âu và châu Á khác hẳn nhau, trong đó có vấn đề cát bụi. Chúng ta đừng vội vàng đánh giá bất kỳ điều gì về cát bụi, ca cẩm về bụi hay đưa các phương pháp chống cát bụi ngô nghê. Khiêm tốn quan sát như bụi như chính bụi có lẽ tốt hơn.
Cát bụi là một thứ tưởng bình thường mà quá sâu xa.
Để chạm vào cát bụi, tôi khuyên bạn xem hai siêu phẩm điện ảnh phát hành năm 2022 là Sandman (Người cát) và Dune (Hành tinh cát). Nếu sau khi xem hết cả hai bộ phim này bạn mà bạn vẫn chẳng hiểu cát liên quan quái gì đến Chúa tể giấc mơ, Khát vọng hay Hương dược (như tôi vậy), thì chúng ta vẫn sẽ biết cúi mình trước cát bụi hơn.
Trinh Công Sơn đã viết rằng
Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi
Để một mai vươn hình hài lớn dậy
Ôi cát bụi tuyệt vời
Mặt trời soi một kiếp rong chơi
Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi
Để một mai tôi về làm cát bụi
Ôi cát bụi mệt nhoài
Tiếng động nào gõ nhịp không nguôi
Bao nhiêu năm làm kiếp con người
Chợt một chiều tóc trắng như vôi
Lá úa trên cao rụng đầy
Cho trăm năm vào chết một ngày
Trong tiếng Việt, bụi luôn được đi với cát, để tạo thành cát bụi.
Không phải tự nhiên mà các cụ đã nói “Cát bụi lại trở về với cát bụi”. Khi chết, khí sẽ được tán đi đầu tiên và cốt xương ở lại sau cùng. Xương được tạo ra chủ yếu từ canxi, canxi chuyển thành bụi không dễ dàng vì đó là nguyên tố cấu trúc 3D chắc nhất trong toàn bộ các nguyên tố của bảng tuần hoàn. Khi xương tan được thành bụi, một vòng đời mới thật sự kết thúc. Những gì hồn chúng ta mượn của Trái đất làm thân khi hoá kiếp đầu thai, đến lúc xương tan thành cát bụi, hồn chúng ta mới trả lại được cho Trái đất, hay hồn ta mới chuyển kiếp tái sinh trọn vẹn.
Trong phản ứng luyện thép, không chỉ có bốn nguyên tối tứ trụ âm dương là vôi Ca, sắt Fe, carbon C, Oxy O mà còn có cát. Ở bước cuối cùng của luyện thép, cát mà luôn đi với sắt trong quặng sắt, sẽ đi với vôi để tạo thành xỉ than.
Trong các chuyển hoá cơ bản để tạo thành cơ thể, cát cũng đi với vôi để tạo thành cấu trúc của cơ thể. Xương có thành phần cơ bản là canxi hay vôi, nhưng thiếu cát hay silic, xương không thể được tạo thành. Xương tan, thì vôi cát cũng tan.
===
Cát là nguyên tố đặc biệt. Nó vừa âm lại vừa dương. Nó vừa khí lại vừa thổ. Nó vừa mộc lại vừa kim. Nó vừa dẫn điện lại vừa cách điện. Nó là chất phổ biến thứ hai trên bề mặt Trái đất sau Oxy. Cát tạo vừa nên sa mạc nóng bỏng vừa trải dài các bờ biển sóng vỗ. Nó là một á kim, một chất bán dẫn màu bạc, được sử dụng làm vi mạch và cực kỳ nhiều sản phẩm sinh hoá, xây dựng, điện tử. Silic có thù hình lập phương tâm mặt như Canxi vây.
Cùng với Sắt Fe, Vôi Ca, Oxy O và Carbon C, cát Silic tạo thành ngũ hành yếu tố cơ bản của sự sống. Cùng với 2 chất trơ khác là Hydro H và Nitơ N, và tứ trụ bốn nguyên tố âm dương, cát tạo thành 7 nguyên tố cơ bản của của sự sống.
Có lúc nào trong lịch sử sâu thẳm và trong tương lai huyền bí của loài người, bộ khung xương của cơ thể đã không được tạo ra chính từ canxi ? Có đấy bạn ạ. Cơ thể của tộc tiên, tộc người đã từng thống lĩnh Trái đất một thời đẹp và trong như thạch anh, thạch anh là tinh thể silic. Có thể trong tương lại, cơ thể chúng ta sẽ làm bằng hợp chất silicon, nhẹ, mềm dẻo và phát sáng, mà các tài liệu gọi là crystalline light body.