CON GÁI ĐỐI ĐẶNG

CON GÁI RA ĐỐI

Cây măng không lá, con cá họa hình không xương,
Trai như anh đà đối đặng, gái như em kết nghĩa tao khương vợ chồng

—o—

Tuy em chữ nghĩa nhấp nhem
Anh không đối đặng, ai thèm ưng anh

—o—

Hò rao từ ngọn chí vàm
Ai mà đối đặng, kết làm đệ huynh

—o—

Con rắn hổ mây nằm cây thục địa
Con ngựa nhà trời ăn cỏ chỉ thiên
Phận em là gái thuyền quyên
Ai mà đối đặng, kết nguyền phu thê

—o—

Thấy anh Hai tuồng chữ cũng thông
Vô đây em hỏi anh, Bao Công mặt gì?
– Ông Bao Công mặt đỏ, môi chì
Anh giờ đối đặng em tính gì cho đây?

—o—

—o—

– Có phải bánh không chân nên anh gọi bánh bò
Anh mà đối đặng em cho ngồi gần
– Thúng bánh anh đầy sao em gọi là bánh ít
Anh đối đặng rồi em ngồi xít lại đây

—o—

Em lên lưng voi em hỏi cái đường vạn tượng
Tay em lại dắt dê hỏi chốn lan dương
Đố anh mà đối đặng em cho soi gương vàng.
– Dây bí ngô trèo trên cây trụ tàu
Cờ thượng mã phất sau đuôi ngựa
Anh đối đặng rồi lật ngửa gương ra.

—o—

Con cá đối nằm trên cối đá
Con mèo đuôi cụt nằm mút đuôi kèo
Anh mà đối đặng dẫu nghèo em cũng ưng
– Con chim mỏ kiến đậu trên miếng cỏ
Con chim vàng lông đáp tại vồng lang
Anh đà đối đặng, vậy nàng tính sao?

—o—

Trên thượng cầm thú, con chi có vú?
Dưới hạ cầm thú, con chi không đầu?
Anh mà đối đặng, em dâng trầu hai tay
– Trên thượng cầm thú, có vú là con dơi
Dưới hạ cầm thú, con cua không đầu
Anh đà đối đặng, em dâng trầu anh đi

—o—

Em lên lưng voi em hỏi cái đường vạn tượng
Tay em lại dắt dê hỏi chốn lan dương
Đố anh mà đối đặng em cho soi gương vàng.
– Dây bí ngô trèo trên cây trụ tàu
Cờ thượng mã phất sau đuôi ngựa
Anh đối đặng rồi lật ngửa gương ra.

—o—

– Con cá chi không sanh không đẻ?
Người gì không đẻ không sanh?
Cây chi không nhánh không cành?
Anh mà đáp đặng em đành theo không.
– Con cá trong tranh không sanh không đẻ
Người bức tượng vẽ không đẻ không sanh
Cây nhang không nhánh không cành
Anh đà đối đặng em đành theo không?

—o—

Lẻ củi săng chẻ ra văng vỏ
Bỏ vô lửa đỏ than lại thành than
Trai nam nhân chàng mà đối đặng
Thiếp xin kết nghĩa tào khang trọn đời
– Trâu ăn giữa vạt ló lỗ, đã ngụy chưa tề
Nam nhân chàng đã đối đặng
Thiếp đã chịu theo chàng về hay chưa?

—o—

– Em gặp anh đây, cho em hỏi thử đôi lời
Chữ chi anh chôn xuống đất,
Chữ chi anh cất lên trang,
Chữ chi anh mang không nổi,
Chữ chi gió thổi không bay,
Trai nam nhi anh mà đối đặng,
Em thưởng cái nón bài thơ đội liền.
– Chữ Triệu anh chôn xuống đất,
Chữ Tiên sư anh cất lên trang,
Chữ Trung chữ Hiếu anh mang không nổi,
Bia tạc đá vàng, gió thổi không bay,
Trai nam nhi anh đà đối đặng, em thưởng cái nón bài thơ đâu rồi?

—o—

Thấy anh hay chữ, em hỏi thử đôi lời
Anh nhìn lên trời thấy sao mấy cái?
Trâu ngoài đồng đực, cái mấy con?
Chuối non mấy bẹ, chuối mẹ mấy tàu?
Đất Ba Xuyên một mẫu mấy sào?
Trai anh đối đặng, em mở rào cho anh vô
– Anh nhìn trời cao thấy sao nhiều cái
Trâu ngoài đồng đực, cái hai con
Chuối non sáu bẹ, chuối mẹ mười hai tàu
Đất Ba Xuyên một mẫu bảy mươi hai sào
Anh đà đối đặng, em mở rào cho anh vô

—o—

– Em đố anh sao trên trời mấy cái
Nhái ngoài ruộng mấy con
Chuối non mấy bẹ, chuối mẹ mấy tàu
Đất Ba Xuyên một mẫu mấy sào
Anh mà đối được, em nhào em vô
– Sao trời trên sao Hôm, sao Mai hai cái
Nhái ngoài ruộng nhái đực nhái cái hai con
Chuối non chín bẹ, chuối mẹ mười tàu
Anh đã đối đặng em có nhào vô không?

—o—

– Một trăm thứ dầu, dầu chi không ai thắp?
Một trăm thứ bắp, bắp chi chẳng ai rang?
Một trăm thứ than, than chi không ai quạt?
Một trăm thứ bạc, bạc chi bán chẳng ai mua?
Trai nam nhi anh đối đặng, gái bốn mùa xin theo
– Một trăm thứ dầu, dầu xoa không ai thắp
Một trăm thứ bắp, bắp chuối chẳng ai rang
Một trăm thứ than, than thân không ai quạt
Một trăm thứ bạc, bạc tình bán chẳng ai mua
Trai nam nhi anh đối đặng, gái bốn mùa tính sao?

—o—

Con rắn không có chân, rắn nhờ chi rắn đi mười ngọn rú,
Con gà không có bụ, gà nhờ chi nuôi đủ mười con?
Trai nam nhi đối được gái gá nghĩa nước non suốt đời.
– Con rắn không chân có cái thân dài uốn oánh,
Con gà không bụ nhờ đôi cánh ấp con.
Trai nam nhi đà đối đặng, gái đà gá nghĩa nước non hay còn chờ?

—o—

– Bánh cả mâm răng gọi là bánh ít
Trầu cả chợ răng nói trầu không
Trai nam nhơn đối đặng sẽ làm chồng nữ nhi
– Chuối không qua Tây răng gọi là chuối sứ
Cây không biết chữ răng gọi là thông
Nam nhơn đà đối đặng quyết làm chồng nữ nhi

—o—

Quan Thừa Thiên thì mang áo địa,
Lính Đông Hải đội nón dầu sơn
Trai nam nhi đối đặng, thiếp kết nghĩa Tấn Tần ngàn năm.
– Gái nước Nam buôn hàng thuốc Bắc
Trai Đông sàng cảm động miền Tây
Anh đã đối đặng, em rày tính sao.

—o—

– Con ngựa chạy giữa đàng nói con ngựa cất
Con cá bán giữa chợ nói con cá thu
Chàng mà đối đặng, thiếp làm dâu mẹ thầy
– Con rắn bò giữa đàng nói con rắn lại
Con cá lội giữa nước nói con cá leo
Anh đà đối được, em ơi theo anh về

—o—

Thấy anh hay chữ, em hỏi thử đôi lời
Một trăm thứ ong, ong chi không đánh?
Một trăm thứ bánh, bánh chi không nhưn?
Một trăm thứ gừng, gừng chi không lá?
Một trăm thứ cá, cá chi không đầu?
Một trăm thứ trầu, trầu chi không cuống?
Một trăm thứ rau muống, rau muống chi không dây?
Một trăm thứ cây, cây chi không trái?
Một trăm thứ gái, gái chi không chồng?
Trai nam nhân đối đặng, gái má hồng gá chữ lương duyên
– Nghe em hỏi tức, anh đáp phức cho rồi:
Một trăm thứ ong, ong chúa không đánh
Một trăm thứ bánh, bánh tráng không nhưn
Một trăm thứ gừng, gừng lùi không lá
Một trăm thứ cá, cá khứa không đầu
Một trăm thứ trầu, trầu khô không cuống
Một trăm thứ rau muống, rau muống tàu không dây
Một trăm thứ cây, cây khô không trái
Một trăm thứ gái, gái Tố Nữ không chồng
Trai nam nhân anh đà đối đặng, gái má hồng em phải gá duyên

—o—

Thấy anh nhiều ngôn ngữ
Em đây kết chữ thốt lên lời:
Sao trên trời sao lên mấy cái?
Nhái ngoài đồng bắt cặp mấy con?
Cây chuối con ốp tròn mấy bẹ?
Cây chuối mẹ tủa mấy tàu?
Trai nam nhơn anh mà đối đặng
Thời gái tơ đào em đưa má cho anh hun!

Thấy em hỏi bức
Đây anh đối lức kẻo em lừng:
Sao trên trời, sao vua chín cái
Nhái ngoài đồng bắt cặp hai con
Cây chuối con ốp tròn tám bẹ
Cây chuối mẹ màu mười tàu
Trai nam nhơn anh đà đối đặng
Vậy gái quần hồng em phải đưa má cho anh!

—o—

Nữ nhi là phận tam tùng
Tới đây em hỏi góp anh hùng:
Ai mà đem lửa đốt cung nhà Tần?
Ai mà ôm khảy đờn thần?
Ai làm rung chuyển hồng trần một khi?
Ai mà ngắt ngọn rau vi?
Ai mà tưởng Phật ngồi thì bồng lai?
Ai mà sanh đặng tám trai?
Lại thêm hai gái sắc tài in nhau?
Ai mà mắt sáng như thau?
Ai mà bắt gả con đào về Phiên?
Ai mà hãm hại Vân Tiên?
Ai mà nhảy xuống huỳnh tuyền uổng oan?
Phận gái em hỏi tràn lan
Như nam nhi anh đối đặng
Thời nữ em nguyền ôm gói theo anh!
– Thấy em nhiều lắt léo
Trai anh dầu không khéo
Cũng ráng dùng mưu mẹo phân rành:
Vua Tần ở chẳng thỉ chung
Cho nên Hạng Võ đốt cung nhà Tần
Thạch Sanh ôm khảy đờn thần
Làm cho rung chuyển hồng trần một khi
Thúc Tề ngắt ngọn rau vi
Phật thầy tịnh niệm ngồi thì bồng lai
Tuống Trùng sanh đặng tám trai
Lại thêm hai gái sắc tài như nhau
Trương Phi mắt sáng như thau
Kiều công ổng gả con đào về Phiên
Trịnh Hâm hãm hại Vân Tiên
Nguyệt Nga nhảy xuống huỳnh tuyền, cứu lên
Phận trai hết dạ vì em
Nay nam đối đặng, vậy nữ nguyền tính sao?

—o—

Đêm hăm lăm tháng hai năm Mão
Quan trường giã gạo giữa chốn ba quân
Bạn mày râu ai giỏi quốc văn
Về đây tranh giải với bạn thoa quần thử chơi
– Gái Tây Thi chẳng ai bì bên nước Việt
Gái Văn Khương lại ở bên nước Tề
Nực cười cô gái nhà quê
Đến đây có dám trổ nghề văn chương

—o—

Trời sinh ra núi Ba Vì
Còn như đôi vú ai thì sinh ra?
– Vú em bác mẹ sinh thành
Mỗi ngày một lớn do tay anh vun trồng.

—o—

Hồ này có con cá rô rô
Anh câu cho được cũng xương khô cốt tàn
– Hồ này có con cá thiêng tinh
Anh câu không được anh rình anh đâm.

—o—

Chú kia thấp thấp lùn lùn
Tui tưởng con trùn, tui dậm dưới chân
– Thầy mẹ sinh anh ra giữa rú giữa ri
Muỗi lằn cắn hết, còn khúc chừng ni ơi nường

—o—

Tiếng đồn anh làm thợ khéo
Em đem qua một bức, mực mẹo anh cũng có dò
Cớ làm sao không đưa cái lưỡi chàng vô chấn mộng, để mộng lò khó coi?
– Anh đây làm thợ khéo
Em đem qua một bức, mực mẹo anh cũng có dò
Bữa qua anh sang bên nhà, thầy mẹ có nói, chấn chi thì chấn, để cái mộng lò mà treo nghi.

—o—

Ai tới trường cho tui gởi cơm mo
Hai bên thịt nạc giữa tôm kho với đường
– Tôm kho đường xin kỉnh lại mệ ôn
Anh đây phận rể, có không cũng đành

—o—

Cây don don, lá don don
Của em méo đành phận méo, không dám khoe tròn với anh
– Cây dai dai, lá dai dai,
Của tui ngắn đành phận ngắn, không dám khoe dài với o

—o—

Nghe tin anh giỏi, anh tài
Đào tiên một cõi Thiên Thai ai trồng?
– Thiên Thai là của nàng Kiều
Riêng chàng Kim Trọng sớm chiều vào ra.

—o—

Tới đây tôi hỏi thực chàng
Từ khi lập nghiệp mở đàng dưới sông
Bao nhiêu con cá dưới sông
Thì chàng có biết hay không hở chàng?

—o—

Biển Tây Hồ thường ngày thường cạn,
Núi Lâm Sơn thường tháng thường cao;
Thuyền quyên ướm hỏi anh hào,
Sự tình thâm nhiễm, chàng tính làm sao cho thiếp nhờ?
– Khi anh ra đi thì biển hồ lai láng,
Chừ anh viếng lại, mần răng biển lại thành gò?
Sự tình thâm nhiễm, để anh so tháng ngày.

—o–

– Chàng ra làm chi mà mỗi tháng mỗi ra
Chàng ra một bận thì thiếp khổ ba bốn ngày
– Anh ở trong nớ anh mới ra
Cha mẹ em có nhắn biểu ông bà em vô chơi.

—o—

– Đất Quảng Nam rộng đà ra sức rộng
Đường ra kinh xa đã quá xa
Anh ra làm chi mỗi tháng mỗi ra?
Anh ra một bữa cực ta ba, bốn ngày
– Tam Kỳ, Đại Lộc, Phú Yên, Khánh Hòa
Chốn kinh kì là chốn nhạc gia qua ở thường
Không đi thì ổng nhớ bả thương
Còn phận anh là rể xa đường quản chi
Đi thời phải sắm lễ nghi
Có lần ổng trả có kì ổng ăn luôn
Không đi cha ổng nghĩ, mẹ ổng buồn
Ổng có ra thăm cháu em nhớ chống chiếc xuồng cho cha vô
Cha vô năm ba bữa cha buồn
Ổng có trở về nhạc mẫu, em nhớ chống chiếc xuồng cho ổng ra

—o—

Anh khôn anh hỏi rễ đa
Em đần em hỏi cỏ gà cũng thông

—o—

– Tiếng anh ăn học đã thông
Em hỏi anh chứ khăn bàn lông mấy đường
– Khăn bàn lông anh đội một nắng hai sương
Đắng cay dầu dãi nên nó có mấy đường anh quên!

—o—

– Gió nam non thổi lòn hang dế
Hỏi anh học trò mưu kế để đâu?
– Mưu kế anh để lại nhà
Ai dè em hỏi anh mà mang theo

CON TRAI RA ĐỐI

– Anh hỏi em cột phướn ai trồng
Đá Bia ai dựng, Gành Rồng ai xây
– Cột phướn ông Tề Thiên trồng
Đá Bia trời dựng, Gành Rồng trời xây

—o—

Kim sứt khu đòi luồn chỉ thắm
Hoa đã tàn đòi cắm độc bình cao
Tiết trinh em để chỗ nào
Mà anh qua mười hai bến nước, bến nào cũng có em?
– Em sinh ra giữa chốn kinh kì
Không làm nghề ấy, biết lấy gì nuôi anh?

—o—

Tổ cha ba đứa có lồn
Không cho tui đụ để lồn mần chi?
– Anh hỏi thì em xin thưa
Lồn em đang nhỏ, chưa vừa cặc bay

—o—

Ngộ tình cờ mà gặp ba o
Hỏi cây chi cụt đọt, rẹng bò tứ phương?
– Anh hỏi thì em nói ra
Cây chi không biết, mà rẹng xòa tóc anh

—o—

– Tới đây trước hỏi sau han
Xuân thu anh đáng mấy,
Bạn hồng nhan anh thế nào?
– Em hỏi anh gan ruột bào nhào
Tuổi hai mươi chẵn, chốn phòng đào còn lẻ đôi.

—o—

– Thấy em là gái trâm anh
Hỏi em hai chữ bố kinh thế nào?
– Bố kinh thờ mẹ thờ cha,
Thờ chồng trọn đạo cùng là nuôi con.

—o—

Bần che bóng mát, cá thác lác quẫy đục ngầu
Anh hỏi em đã có nơi nào hay chưa?

—o—

Chuyến này anh hỏi thiệt em Ba,
Còn thương như cũ hay là hết thương.

—o—

Rừng che bóng mát
Con thác lác nhảy nhào
Hỏi thăm bậu có chỗ nào hay chưa?

—o—

Đêm qua hóng mát ngoài hiên
Thấy em qua ngõ, anh liền chạy ra
Cầm tay em trắng như ngà
Anh hỏi em chuyện: mẹ già ưng chưa?

—o—

– Hỡi cô mặc áo vá vai
Tay ngắn tay dài đã có chồng chưa?
– Anh hỏi thì em xin thưa
Vài ba nơi hỏi nhưng chưa nhận trầu

—o—

– Một nhánh trảy, năm bảy cành mai
Một nhánh mai, trăm hai nhánh thị
Chữ văn, chữ sĩ, anh đối trọn trăm câu
Đối rồi, anh hỏi chị em đâu?
Nếu chị em không có, anh bắt em hầu mười năm
– Một bụi tre sinh năm, ba bụi trảy
Một nhánh trảy sinh năm, bảy cây viết son,
Em có gả chị cho anh thì nhân nghĩa vẫn còn
Em mà không gả, anh bắt giữ con trọn đời

—o—

– Ở đâu năm cửa, nàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng ?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất tỉnh Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?
Ở đâu là chín từng mây?
Ở đâu lắm nước, ở đâu nhiều vàng?
Chùa nào mà lại có hang?
Ở đâu lắm gỗ thời nàng biết không?
Ai mà xin lấy túi đồng?
Ở đâu lại có con sông Ngân Hà?
Nước nào dệt gấm thêu hoa?
Ai mà sinh cửa, sinh nhà, nàng ơi?
Kìa ai đội đá vá trời?
Kìa ai trị thủy cho đời được yên?
Anh hỏi em trong bấy nhiêu lời
Xin em giảng rõ từng nơi từng người.
– Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi
Sông Lục Đầu sáu khúc nước chảy xuôi một dòng
Nước sông Thương bên đục bên trong
Núi đức thánh Tản thắt cổ bồng mà lại có thánh sinh
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh
Ở trên tỉnh Lạng có thành tiên xây
Trên trời có chín từng mây
Dưới sông lắm nước, núi nay lắm vàng
Chùa Hương Tích mà lại ở hang
Trên rừng lắm gỗ thời chàng biết không
Ông Nguyễn Minh Không xin được túi đồng
Trên trời lại có con sông Ngân Hà
Nước Tàu dệt gấm thêu hoa
Ông Hữu Sào sinh ra cửa, ra nhà, chàng ơi
Bà Nữ Oa đội đá vá trời
Vua Đại Vũ trị thủy cho đời yên vui
Anh hỏi em trong bấy nhiêu lời
Em xin giảng rõ từng nơi từng người.