CON CÒ MÀ ĐI ĂN ĐÊM

Bài ca dao này từng câu, từng chữ đều quá ư là ngược đời, trong khi các thày cô cứ giảng bài này kiểu rất chi là “xuôi”, rất chi là “thương cảm”, … rằng con cò là biểu tượng người nông dân, người phụ nữ …lam lũ làm ngày chưa đủ còn phải làm đêm, nhưng dù chết vẫn muốn giữ tấm lòng trong sạch.

Tôi chẳng thấy bài ca dao này xuôi, và tôi cũng không thấy bóng dáng người nông dân nào ở đây cả.

Tôi tin rằng chẳng người nông dân bình thường nào thấy bài ca dao này tả con cò hay tả người nông dân. Buổi đêm có con cò chạy ra đồng đã là vô lý, buổi đêm có chị nữ nông dân đi bắt tôm cá hay đi cấy lúa, lại càng vô lý hơn. Đã thế chị nông dân lại còn gọi ông nào đó đến bắt mình vì mình đang ở dưới ao thì rất trái với thuần phong mỹ tục.

Ngoài ra, con cò là biểu tượng của người nữ, con vạc là biểu tượng của người nam đi tuần đêm. Nếu bài này nói về con cò người phụ nữ, thì con cò đi ăn đêm chắc chắn đây là một cô gái đi tìm trai.

Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao

Ông ơi, ông vớt tôi nao

Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng

Có xáo thì xáo nước trong

Đừng xáo nước đục đau lòng cò con

– Con cò mà đi ăn đêm : Có 3 trường hợp xảy ra.

1. Đây là bài ca dao ngược, một dạng ca dao phổ biến, vì chẳng có con cò bình thường nào đi ăn đêm cả, mà chỉ có con vạc đi ăn đêm.

2. Bài ca dao này nói về con vạc đi kiếm mồi : Còn cò mà đi ăn đêm chính là con vạc

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : Còn cò mà đi ăn đêm chính là con cò đi tìm giai

– Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao :

1. Bài ca dao ngược : Con vạc hay con cò là chim trời kiếm ăn ngoài đồng, trong khi ao dành cho vịt và các con vật nuôi. Con cò và con vạc thường đậu trên ngọn tre, chả bao giờ lộn cổ, mà lộn cổ cũng không sao vì bọn chim này biết bay.

2. Bài ca dao về con vạc kiếm mồi

– câu trước con vạc bị nói lộn thành con cò,

– câu này con vạc nhào từ trên cây xuống mặt nước để bắt cá thì thành con vạc lộn cổ và cánh đồng lộn thành cái ao.

– câu này cần hiểu xuôi là : Nhào từ ngọn cây xuống mặt nước đồng.

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : “Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao” là tình huống khó khăn mà người đàn bà thiếu đàn ông gặp phải, và chỉ có đàn ông mới hiểu và giải quyết được

– Ông ơi, ông vớt tôi nao :

1. Bài ca dao ngược : Buổi đêm chả có ông nông dân nào ngoài đồng, trừ ông thần của nghĩa địa, vì ngoài đồng luôn có nhiều mộ mà vạc gắn với đồng đêm, đồng mộ, còn cò gắn với đồng ngày, đồng lúa. Nhưng thứ hỏi có con chim nước nào cần người sống hay ông thần chết vớt nó ra khỏi nước vì nó đã chết đuối không ?

2. Bài ca dao về con vạc : Câu này tiếp theo câu trước, đọc lộn ngươc lại có thể hiểu là “Tao lôi được mày ra khỏi nước rồi” với mày là các, tôm, ếch, nhái gì đó mà con vạc bắt được.

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : Đàn bà giữa đêm gọi đàn ông “Ông ơi, ông vớt tôi nao”

– Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng :

1. Bài ca dao ngược : Có con chim nào xin được mổ lòng nó ra để xào măng không ? Tức nhiên cũng chả có ông bắt chim nào nghe được tiếng chim và làm theo yêu cầu của chim.

2. Bài ca dao về con vạc kiếm mồi : Câu này tiếp câu trước có thể hiểu lộn ngược lại là sau khi bắt được con mồi, thì con vạc sẽ mổ ăn con mồi, cái mỏ nhọn của nó là măng

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : Người đàn bà ấy bảo người đàn ông rằng “em có lòng, anh có măng, hãy xáo với nhau”.

– Có xáo thì xáo nước trong

1. Bài ca dao ngược : Con chim đã bị làm thịt chết rồi thì nó quan tâm đến món ăn đó nấu bằng nước trong hay nước đục làm gì. Mà nói chung chả có con chim nước nào thích nước trong hay măng, bởi vì bọn chim này đậu ngọn tre và nước đồng là nước đục, nước đục mới có cá.

2. Bài ca dao về con vạc kiếm mồi : Câu này tiếp câu trước có thể hiểu lộn ngược là phần nào ngon của con mồi thì chén trước.

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : Nước trong là gì, xin chúng ta cũng tự luận, nếu ở trên chúng ta đã luận được lòng của đàn bà và măng của đàn ông là gì, mà ban đêm xáo được với nhau.

– Đừng xáo nước đục đau lòng cò con

1. Bài ca dao ngược : Con chim đã chết rồi thì siêu thoát luôn đi, còn đòi hỏi với đau lòng gì nữa

2. Bài ca dao về con vạc kiềm mồi : Câu cuối này có thể hiểu lộn lại là, phần nào chán, bẩn của con mồi, thì con vạc bỏ không ăn

3. Bài ca dao nói về gái đi tìm trai : Nước xáo măng của người đàn ông mà đục thì đau lòng cò con. Cò con là người đàn bà còn trẻ, chưa có gia đình. Cò con cũng là những thương vụ lẻ, kiểu làm ăn cò con.

Bài ca dao này hiểu theo phương án 1, 2, 3 đều rất khó cho các cháu thiếu nhi, nên nghĩ đi nghĩ lại cách hiểu như các thày cô dạy ở trường cũng có ưu điểm.