Nói đến lược sừng là nói đến lược sừng trâu, vì sừng trâu đủ cứng và lớn để làm được lược, ngoài ra trâu cũng là con vật phổ biến và quen thuộc với người Việt xưa.
LÀNG NGHỀ LƯỢC SỪNG
Có rất ít làng nghề lược sừng trâu ở nước ta, mà có thể đều chung tổ nghề.
Làng Đam thì bán mắm tôm,
Làng Hoạ đan dó, làng Om quấn thừng.
Tương Trúc làm nghề lược sừng,
Tự Khoát đan thúng, Vĩnh Trung làm giành.
Trong các làng làm lược vốn đã ít ỏi, chỉ Thuỵ Ứng là còn giữ được nghề đến bây giờ. Thuỵ Ứng nổi tiếng với lược sừng trâu, dù làng còn làm lược gỗ và một số sản phẩm từ gỗ và sừng khác. Tổ nghề của làng là tổ nghề lược, và từ kỹ thuật và kinh nghiệm làm lược, người dân Thuỵ Ứng mới làm sang các sản phẩm khác, cho nên làm lược vẫn là nghề gốc của làng.
Lược sừng Thụy Ứng chàng ơi
Trăm nghề quê thiếp, thiếp mời chàng mua
LƯỢC SỪNG LÀ LƯỢC THƯA
Lược sừng trâu là lược thưa.
Hỡi cô thắt áo lưng xanh
Có về Thụy Ứng với anh thì về
Thụy Ứng có nghiệp có nghề
Có ao tắm mát có nghề lược thưa
Có hai loại lược
– Lược thưa có răng lớn và thưa. Lược thưa cần được làm bằng vật liệu cứng, bền nhưng vẫn trơn nhẵn, mượt mà, dẻo dai. Đó là gỗ, sừng trâu và ngà voi. Vật liệu làm lược thưa như vậy là khá quý hiếm.
– Lược mau hay lược bí dùng để chải chấy được làm bằng tre, vật liệu sẵn có và rẻ tiền hơn nhiều.
CHẤT LIỆU LÀM LƯỢC THƯA
Lược thưa làm bằng sừng trâu khác hoàn toàn với lược thưa làm bằng ngà voi và gỗ.
– Nói đến sừng trâu là nói đến tính chiến đấu, tính đối đầu, tính tự vệ, tính tấn công của trâu. Lược sừng trâu chắc chắn cũng có các tính chất này.
– Ngà voi là chất liệu quý hiếm rất nhiều so với sừng trâu, lược ngà voi là dòng lược ngọc ngà, sang chảnh.
– Lược gỗ cho dù làm bằng loại gỗ cứng nhất, đắt nhất, sang nhất vẫn mộc mạc, trung dung, nhẹ nhàng, cân bằng, và cũng ba phải hơn rất nhiều so với lược ngà voi và lược sừng trâu.
Trong ba loại lược này
– Đất nhất, hoả nhất và kim nhất là lược sừng trâu
– Khí nhất, thuỷ nhất là lược ngà voi mặc dù voi là con rất thổ
– Vừa đất vừa khí, đương nhiên là mộc nhất là lược gỗ
TÍNH DẦU CỦA LƯỢC SỪNG
Không phải sừng nào, ngà nào, gỗ nào cũng làm được lược, mà những chất liệu này cần có sự cứng chắc, kết nối, đồng thời phải có sự trơn nhẵn và mượt mà trong tiếp xúc.
Đó là lý do lược làm bằng chất liệu nào cũng phải qua công đoạn mài dũa
– Để lược sừng có tính trơn nhẵn và mượt mà, các công đoạn cuối làm lược là mài và đánh bóng, lúc này tính trâu chuyển hoá thành tính châu.
– Để lược ngà có tính trơn nhẵn và mượt mà, tính ngà có thêm tính ngọc
– Gỗ ngấm được nước nhưng khi ngấm nước phải dẻo dai hơn và đanh lại, bởi vì gỗ làm lược là thân cây lớn có tinh dầu
Trong quá trình vận hành, lược có độ trơn bóng khi tiếp xúc với tóc là nhờ có tinh dầu
Tinh dầu của lược sừng đến từ nhiều nguồn
– Dầu của lược :
– – – Lược sống : Dầu có sẵn trong sừng trâu, nguyên liệu làm được, đặc biệt là dầu này được bảo quản nếu lược được làm sống
– – – Lược chín : Dầu có trong nước nấu chín và ép khuôn. Nước nấu chín lược là dầu sôi 200 độ. Sở dĩ phải dùng dầu để nấu thì lược mềm ra nhưng không nứt gãy như nấu trong nước vì đã có dầu làm chết kết dính, chất tạo cho thớ cơ của sừng trâu làm lược có tính bôi trơn và tính đàn hồi
– Dầu của tóc : Khi lấy lược chải tóc thì dầu từ lược giúp mềm tóc và bền tóc, mà dầu từ tóc giúp mềm lược và bền lược, vì cả tóc và lược sừng cơ bản đều làm từ chất sừng, sợi sừng
– Dầu của nước gội đầu : Bồ kết, chanh, sả, lá bưởi, lá chanh và các loại cây nấu cùng bồ kết đều có tinh dầu. Ngâm lược trong nước gội đầu bồ kết truyền thống cơ bản không làm lược nứt gãy vì nước này có tinh dầu tự nhiên
– Dầu của chất dưỡng tóc, ví dụ dầu dừa
Mài dừa đạp cám cho nhanh
Ép dầu mà chải tóc anh tóc nàng
Mài dừa dưới ánh trăng vàng
Ép dầu mà chải tóc nàng tóc anh
LƯỢC NÀO CHO RIÊNG TÔI
Lược sang chảnh nhất, đắt nhất, khó tìm nhất đương nhiên là lược ngà, nhưng sang chảnh và đắt đỏ không đồng nghĩa với phù hợp nhất hay tốt nhất.
Hiện nay chỉ có hai lựa chọn cho lược thủ công là lược gỗ và lược sừng, vì săn bắt, buôn bán và sử dụng ngà voi bị cấm.
Nếu bạn thích lược sang chảnh, lược chữa lành các thứ cao lên đến vũ trụ mà chả phải làm gì cả và cũng chả biết gì mà làm, lược tự nhiên lãng mạn, lược ngọc ngà gì gì đó… thì ngà voi là chất liệu hoàn hảo, nhưng tìm đâu ra ngà voi cho bạn, thì bạn có thể
– dùng lược gỗ, vì lược này đẹp, êm tay mà không kén chọn.
– dùng lược sừng trâu trắng, rất đắt so với trâu thường
Nếu với bạn lược chỉ là để chải đầu, thì bạn mua lược gì cũng được. Nếu bạn đi đường huyền thuật, thì bạn dùng lược gì cũng không được nếu không có đủ năng lực.
Lược sừng trâu là kiểu lược chiến lược với
– chủ nhân cụ thể
– đối tượng cụ thể
– thách thức cụ thể
– mục đích cụ thể và chính xác, đặc biệt mang tính kỹ thuật
Người bình thường chẳng ai quá coi trọng lược và hiểu lược đến mức ấy, cho nên lược sừng trâu là lược dành cho giới huyền thuật và đạo sỹ.
Chỉ cần bạn có ý chí rõ ràng về việc
– mình không thể bị nắm đầu, tẩy não, giật tóc,
– mình cần phải xả độc, thanh lọc,
– mình cần đối đầu và vượt qua nghịch cảnh,
– mình cần tự vệ, bảo vệ chính mình và gia đình,
– mình cần có sừng có mỏ
thì một chiếc lược sừng trâu sẽ giống như chiếc bùa hộ mệnh cho ý chí đó của bạn.
