TÊN ĐI CẢ BỘ : BỜ – BỐ

BỜ

BỜ NƯỚC : bờ nước (Bờ đi với nước, còn Biên đi với đất)

Có ai nước cũng bằng bờ
Không ai nước cũng cầm cơ mực này
Có ai nước cũng thế này
Không ai thì cũng như ngày có ai

—o—

– Đôi bờ (song Biên, Biền ngẫu)

Áo cưới chưa hết nếp tà,
Cô dâu xách nón về nhà cô dâu
Phải chăng cau đã chán trầu,
Đôi bờ đã gãy nhịp cầu sang sông?

—o—

– Trong bờ, ngoài bờ

– Bên bờ

Đình Khao ơi hỡi Đình Khao
Nhớ em đứt ruột, tính sao bây giờ?
– Có thương em anh ráng đợi chờ
Cây cầu Đình Khao sẽ bắc, em đứng bên bờ đón anh

—o—

– Cách bờ

Đôi ta như ruộng năm sào
Cách bờ ở giữa làm sao cho liền?
Đôi ta như thể đồng tiền
Đồng sấp đồng ngửa đồng nghiêng đồng nằm
Đôi ta như thể con tằm
Cùng ăn một lá cùng nằm một nong
Đôi ta như thể con ong
Con quấn con quýt con trong con ngoài
Đôi ta như thể con bài
Đã quyết thì đánh đừng nài thấp cao
Đôi ta như đá với dao
Năng liếc năng sắc năng chào năng quen

—o—

– Bờ quanh

Lâu ngày mới gặp một lần
Chuyện chi em cứ phân trần với anh
Bờ quanh con nước chảy quanh
Thấy anh có nghĩa, ưng anh cho rồi

—o—

– Tràn bờ

Nước lên khỏi bực tràn bờ
Thương thời nói vậy chứ chờ đặng không?

—o—

BỜ : HÀNH ĐỘNG

– Tức bờ

Tức nước vỡ bờ

—o—

– Lên bờ

Đánh cho lên bờ xuống ruộng

—o—

Xuống sông hỏi cá, lên bờ hỏi chim

—o—

Chờ anh em hết sức chờ,

Chờ cho rau muống lên bờ trổ bông

—o—

Anh thương em lẫn đẫn, lờ đờ,
Xuống sông hỏi cá, lên bờ hỏi chim.

—o—

Ðèn tọa đăng để trước bàn thờ
Vặn lên nó tỏ, vặn xuống nó lờ
Xuống sông hỏi cá, lên bờ hỏi chim
Trách ai làm cho thố nọ xa tiềm
Em xa người nghĩa mà nằm điềm chiêm bao

—o—

– Vào bờ

Trời giông gió thổi, cỏ nổi vào bờ
Dầu ai có nói, tôi cũng thờ mình anh thôi

—o—

– Vỡ bờ

– Be bờ

Công anh đắp đập be bờ
Để ai tháo nước, để lờ anh trôi

—o—

Kẻ Mui anh đã biết chưa
Đàn ông vác nặng be bờ, đắp truông
Mẹ em đẻ em trong buồng
Về sau em lớn quay guồng ươm tơ

—o—

Bao giờ cho đến tháng hai,

Con gái làm cỏ, con trai be bờ

—o—

Bao giờ cho đến tháng hai
Con gái làm cỏ con trai be bờ
Gái thì kể phú ngâm thơ
Trai thì be bờ kể chuyện bài bây

—o—

Bấy lâu đến ngọn sông chờ,
Muốn tìm cá lớn phải chờ trời mưa
Tiếc công đắp đập be bờ
Để ai quảy đó mang lờ đến đơm

—o—

– Đắp bờ, bờ đắp

Ai đi bờ đắp một mình
Phất phơ chéo áo, giống hình phu quân?

—o—

BỜ + CÁI GÌ ĐÓ

– Bờ biển, bờ bể

Lặng nghe kể ngược
Hươu đẻ dưới nước
Cá ở trên núi
Đựng phân bằng túi
Đựng trầu bằng gơ
Bể thì có bờ
Ruộng thì lai láng
Hàng xẩm thì sáng
Tối mịt thì đèn
Hũ miệng thì kèn
Loa miệng thì lọ
Cân cấn thì to
Con voi bé tí …

– Bờ sông

Dầu mà nước ngập bờ sông
Cầu trôi nhịp giữa, tôi cũng không bỏ nàng

– Bờ ao

Chiều chiều ra đứng bờ ao
Nước kia không khát, khát khao duyên chàng

—o—

Sớm mai gánh nước bờ ao
Dặn anh buôn bán làm sao cũng về
Anh đừng trò chuyện say mê,
Bỏ cha già, mẹ yếu ba bốn bề cực em

—o—

Con trâu có một hàm răng
Ăn cỏ đồng bằng uống nước bờ ao
Ngày thường mày ở với tao
Đến khi mày yếu thì tao tuyệt tình
Thịt mày nấu cháo nuôi binh
Da mày bịt trống tụng kinh trong chùa
Sừng mày tao tiện con cờ
Cán dao, cán mác, lược thưa, lược dày…

—o—

– Bờ hồ

Đưa anh ra tới bờ hồ
Em mua trái mít, em vồ trái thơm
Anh về nuôi cá thờn bơn
Trồng khoai, trồng sắn, thay cơm có ngày

—o—

– Bờ đầm

BỜ : GIỮA ĐẤT & NƯỚC

– Bờ kè, bờ bến :

Bờ Bến Hải bên bồi bên lở
Cầu Hiền Lương bên nhớ bên thương

—o—

– Bờ vai

Lá chanh lá bưởi sẵn đầy
Hương nhu lá sả tóc mây gội đầu
Bao giờ em về làm dâu
Mẹ già chăm sóc công đầu là em
Đã thương lại càng yêu thêm
Bóng cau hương tóc chải mềm bờ vai.

—o—

– Bờ giậu

Cách nhau một giậu cúc tần
Em là hàng xóm rất gần nhà tôi
Lĩnh Bưởi đem bán chợ Nhồi
Tan buổi chợ ấy, tôi ngồi bên em
Miếng trầu cánh phượng đã têm
Trao em để đỏ xinh thêm môi người
Thế rồi cách trở xa xôi
Bên kia bờ giậu ai ngồi đợi tôi?

—o—

– Bờ rào

Thân em cúc mọc bờ rào
Kẻ qua ngắt nhụy, người vào bẻ bông

—o—

– Bờ xôi

Bờ xôi ruộng mật

—o—

BỜ : ĐỊA DANH

– Sông Bờ 

Chém cha cái nước sông Bờ
Tưởng rằng báng nước ai ngờ báng con

—o—

Có vợ mà cho đi Tây
Như xe không khoá để ngay Bờ Hồ

—o—

Củ cà rốt
Đốt cháy nhà
Ông cụ già
Kêu oai oái
Cô con gái
Lái ô tô
Ra Bờ Hồ
Ăn kem cốc
Cốc vào đầu
Ăn kem que
Chọc vào đít

—o—o—o—

BỚ

– Bắt bớ

Kinh Xáng mới đào, tàu đương chạy
Anh thương em thì thương đại
Đừng ngại, bớ điệu chung tình

—o—

Anh than vợ anh chưa có
Em bước vô nhà thấy ai nằm đó?
Bớ anh chung tình,
Em thương anh để dạ, sợ anh bạc tình bỏ ai

—o—-

Gió thổi hiu hiu, lục bình trôi líu ríu,
Anh đừng bận bịu, bớ điệu chung tình,
Nhạn bay cao khó bắn, cá ở ao huỳnh khó câu.

—o—

Khuất đám đưng, dòm chừng đám sậy
Bớ cô bận áo vá quàng, đứng dậy cho anh coi!

—o—

Tháng ba buôn đỗ, buôn mè
Tháng tám bẻ bắp xuống ghe ào ào
Gá lời kêu bớ lão cắm sào
Ghe sao chở khẳm, bộ hành nào dám đi?

—o—

– Bớ ngớ

Bớ ngớ như chim chích vào rừng

—o—

—o—o—o—

BỞ

– Tưởng bở

Thấy bở cứ đào mãi

—o—

– Dưa bở

—o—o—o—

BỢ

– Bợ, bợ đỡ, nịnh bợ, bưng bợ, bợ đít, khó bợ (khó đỡ)

Thúng lủng trôn khôn bưng khó bợ
Anh đến nơi này, bỡ ngỡ có em

—o—

Em bán chi mà dưới bợ trên tràn

Dầm sương phản mại, cảm thương hàn ai nuôi?

—o—

Tay bưng đĩa muối tay bợ sàng rau
Thủy chung như nhất, sang giàu mặc ai

– Cò bợ

Trai phải hơi vợ như cò bợ gặp mưa

—o—

Lò khò như con cò bợ

—o—

Mệt lử cò bợ

– Rau bợ

Rau bợ là vợ canh cua

—o—o—o—

BƠ

– Quả bơ

– Bơ vơ

Thiếp than phận thiếp còn thơ
Lấy chồng xa xứ bơ vơ một mình

—o—

Sông Lam một ngọn nông sờ
Nhớ người quân tử bơ vơ nổi chìm

—o—

Anh về tìm vợ con anh
Lá rụng về cội bỏ nhành bơ vơ

– Bơ thờ

Nhạn lạc bầy xăng lăng xáo láo
Sáo lạc nhạc sáo phải bơ thờ
Trước ông chủ nhà sau là trùm vạn, cho tôi hò nhờ đôi câu

—o—o—o—

BỠ

– Bỡ ngỡ

Thúng lủng trôn khôn bưng khó bợ
Anh đến nơi này, bỡ ngỡ có em

—o—o—o—o—o—o—o—o—o—o—o—

BỐ

– Bố mẹ

Tốt số hơn bố giàu

—o—

Chữ xuất giá tòng phu phải lẽ
Gái có chồng bố mẹ quạnh hiu

—o—

Hầy hà hầy
Bố gầy mẹ béo
Hầy hà hầy
Cái kéo ngày xưa
Hầy hà hầy
Bố béo mẹ gầy
Hầy hà hầy
Cái chày kiểu mới

—o—

Ở đời nên phải chiều đời
Chồng thời như cú, vợ thời như tiên
Bởi chưng bố mẹ tham tiền
Cho nên cú ở với tiên cùng đời
Bao giờ mãn kiếp con cú kia ơi
Thì tiên với cú mới rời được nhau

– Bố tướng

– Bố ráp, bố vi

Trên trời có tấm lưới ba
Em bố vi anh lại, đố anh ra ngõ nào?

– Bố : Tên riêng

Tiếng ai văng vẳng như tiếng Điêu Thuyền
Anh như Lữ Bố xin nguyền thủy chung

 

—o—o—o—

BỒ

– Bồ chứ đựng

Miêng nam mô bụng 1 bồ dao găm

—o—

Nam mô một bồ lấy bốn
Người ta đã khốn lại còn nam mô

—o—

Mống mọc đàng đông, bồ không lại có
Mống mọc đàng tây bồ đầy lại lưng

—o—

Anh sảy thì em lại cào
Lúa bắp mới đặng đầy bồ, đầy chum

—o—

– Bồ hóng

Chê thằng bồ hóng
Đụng thằng đen thui
Chê thằng ghẻ ruồi
Đụng thằng ghẻ phỏng

—o—

Rau cần bồ hóng,
Rau muống phân trâu

– Bồ bịch, bồ nhí

Bởi anh chăm việc canh nông
Cho nên mới có bồ trong bịch ngoài
Ngày mùa tưới đậu trồng khoai
Ngày ba tháng tám mới ngồi mà ăn

– Bồ liễu : người con gái

Tiếc thay trong giá trắng ngần,
Lỗi thì nên phải đem thân bùn lầy.
Sá chi mặt nước chân mày,
Thân sao thân khéo đọa đầy mấy thân.
Phận bồ lắm nỗi gian truân,
Khiến cho chẳng vẹn mười phần như ai.
Tiếc người da trắng tóc dài,
Tiếc người thục nữ hôm mai tự tình.

– Bồ hố mại

Trắng như tiên
Vô duyên bồ hố mại
Đen như cục than hầm
Cháu ngoại ông Hoàng Chăn

– Bồ hòn

Ngậm bồ hòn làm ngọt

—o—

Có con phải khổ vì con
Có chồng phải ngậm bồ hòn đắng cay

—o—

Gái có con như bồ hòn có rễ
Gái không con như bè nghể trôi sông

—o—

Nam mô bồ tát bồ hòn
Ông sư bà vãi cuộn tròn lấy nhau

—o—

Thương nhau củ ấu cũng tròn
Ghét nhau thì quả bồ hòn cũng vuông

—o—

Của ngon chẳng còn đến trưa
Bồ hòn có ngọt thì vua đã dùng

—o—

—o—

No gì mà no
Trong mo ngoài đất
Đánh cật chịu đòn
Buộc gốc bồ hòn
Đánh đinh đánh đáo

—o—

Thò tay hái trộm trái xoài
Làng xóm bắt được đánh hai chục đòn
Ðắng cay như trái bồ hòn
Bầm gan tím ruột dạ còn thương em.

—o—

Ấu nào ấu lại tròn, bồ hòn nào bồ hòn lại méo
Anh mở lời nói khéo, em nghe trắc tréo khó trông
Đời thuở nhà ai hai gái lấy một chồng
Tiếc công chờ đợi, lại băng suối vượt đồng đến đây

—o—

Bong bóng thì chìm
Gỗ lim thì nổi
Đào ao bằng chổi
Quét nhà bằng mai
Hòn đá dẻo dai
Hòn xôi rắn chắc
Gan lợn thì đắng
Bồ hòn thì bùi
Hương hoa thì hôi
Nhất thơm thì cú
Hay sủa thì trâu
Hay cày thì chó

—o—

Con khỉ hái một trái chanh
Ngỡ rằng trái chín trên cành thì ngon
Ruột chua loét, vỏ bồ hòn
Cắn rồi liền nhả, lăn tròn trái chanh
Ê răng khỉ mới dặn mình
Phải dò trong ruột, chớ tin bề ngoài

—o—

Em có thương anh, anh mới dám đón ngăn
Em có thương anh, anh mới dám mở khăn ăn trầu
Thương nhau vì bởi miếng trầu
Em trao anh bắt, tận đầu ngón tay
Anh thương em, thương đắng thương cay
Thương da thương diết, thương ngày rày em biết không?
Tài gì uống rượu không nồng
Ngậm bồ hòn không biết đắng, dạ luống trông ưu phiền?

—o—

Chồng em nó chẳng ra gì
Tổ tôm, xóc đĩa nó thì chơi hoang
Nói ra, xấu thiếp hổ chàng
Nó giận, nó phá tan hoang cửa nhà
Nói đây, có chị em nhà
Còn năm thúng thóc với vài cân bông
Em bán trả nợ cho chồng
Còn ăn hết nhịn, hả lòng chồng con
Đắng cay ngậm quả bồ hòn
Cửa nhà gia thế, chồng con kém người
Nói ra, sợ chị em cười
Con nhà gia giáo lấy người đần ngu
Rồng vàng tắm nước ao tù
Người khôn ở với người ngu nặng mình

—o—

Hoa ơi hoa nở làm chi
Hoa nở lỡ thì, lại gặp mùa đông
Chồng lớn, vợ bé đã xong
Chồng bé, vợ lớn trong lòng đắng cay
Dăm ba thước lụa cầm tay
Đã toan tự vẫn ở đây không về
Đẹp lòng ông cậu bà dì
Ông bà chú bác ăn gì cho ngon
Đắng này xem tựa bồ hòn
Chát này xem tựa sung non ngậm vào

—o—

– Bồ các

—o—o—o—

BÔ

– Bô lão, bô phụ

– Bô bô, nói bô bô

Bô Bô nói với Phường Chào
Xem tôi với chị bên nào hiền hơn

– Vải bô

Trước sau cũng vậy bớ chàng
Đừng tham tơ lụa phụ phàng vải bô
Vải bô em chịu cơ hàn
Để anh tơ lụa cho nhàn tấm thân

—o—

Ngửa tay để tấm vàng mười,

Quần bô áo vải ai cười mặc ai

—o—

Con chim nho nhỏ
Cái lông nó đỏ
Cái mỏ nó vàng
Nó kêu người ở trong làng
Đừng ham lãnh lụa phụ phàng vải bô.

– Cái bô

—o—o—o—

BỖ

– Bỗ bã

—o—o—o—

BỔ

– Bổ cau, bổ cam

– Bổ chửng

Mặc áo trái
Lái ô tô
Mang ba lô
Về hỏi vợ
Chạy ra chợ
Mua thuốc lào
Chạy ra rào
Bổ cái bịch!

– Bổ, Bổ béo, bổ dưỡng

– Bổ béo, bổ dưỡng

—o—

Yến sào thêm ít hạt sen
Chưng với đường phèn bổ lắm anh ơi

—o—

Giàu thì cơm cháo bổ lao
Khó thì hút điếu thuốc lào cầm hơi

—o—o—o—

BỘ

– Bộ : bộ trưởng, bộ giáo dục, bộ tư pháp …

Nhất thì bộ Lại, bộ Binh
Nhì thì bộ Hộ, bộ Hình cũng xong
Thứ ba thì đến bộ Công
Còn như bộ Lễ, lạy ông xin về

—o—

Bộ Binh, bộ Hộ, bộ Hình
Ba bộ đồng tình bóp vú con tôi
Bộ chi bộ xấu, bộ tồi
Đã ăn hối lộ, còn đòi vú non

– Bộ, sở

Bộ xuống thì sở mổ trâu,
Sở lên, bộ hỏi “Đi đâu đấy mày?”

BỘ :

– Bộ Bắc, Trung, Nam

– Địa bộ, sổ bộ, sót bộ, chánh lục bộ, đăng bộ.

BỘ

– Bộ lạc

– Bộ sậu

BỘ

– Đóng bộ,

– làm bộ,

Làm bộ làm tịch

– giả bộ

—o—

Thương rồi giả bộ ngó lơ
Mai sau đừng trách Ông Tơ bạc tình

—o—

Nước trong xanh chảy quanh đường lộ
Anh có vợ rồi đừng giả bộ thương em

—o—

Đèn treo trước gió, khi tỏ khi lu
Anh đến đây giả bộ lù khù
Để được lòng phụ mẫu chớ phải đâu tay hiền

– coi bộ, chớ bộ

Nạ dòng trang điểm lẳng lơ
Gái tơ coi bộ mất chồng như chơi

—o—

Chồng em coi bộ tinh anh
Tưởng là chồng cũng học hành giỏi giang
Đêm nay gió hú ngoài làng
Thấy chồng điểm chỉ bẽ bàng lắm thay

– bộ dạng, bộ điệu, điệu bộ

– Bộ tướng

Anh đi bộ tướng oai phong
Nếu không biết chữ, chớ hòng cưới em

BỘ : thân thể

– bộ phận

– bộ mặt

– hạ bộ : dương vật và bộ phận sinh dục nam

BỘ

– sơ bộ >< trọn bộ

– đồng bộ >< lỡ bộ

Thôi thôi bình tích bể rồi,
Chén chung lỡ bộ, bạn ngồi với ai?

—o—

– Bộ phận >< tổng bộ

– cả bộ

Bước xuống tàu, mua tô mua tộ
Bước lên lề lộ, mua bộ chén chung
Chén lớn bịt bạc, chén nhỏ bịt vàng
Rượu lưu ly rót để hai hàng
Đền ơn cha mẹ dắt nàng ra đi

—o—

BỘ

– Tiến bộ, thoái bộ

– nhượng bộ

– Đi bộ, tản bộ, bách bộ,

– quá bộ,

– Đổ bộ

– cử bộ

– đường bộ,

– bộ hành

Đường về xứ Lạng mù xa
Có về Hà Nội với ta thì về
Đường thủy thì tiện thuyền bè
Đường bộ cứ bến Bồ Đề mà sang

—o—

Cây đa cũ, bến đò xưa,
Bộ hành có nghĩa, nắng mưa cũng chờ.

—o—

Còn duyên đóng cửa kén chồng
Hết duyên bán quán ngồi trông bộ hành.

BỘ

– Lính đánh bộ, bộ binh, bộ tổng tham mưu, bộ đội

BỘ : Giống loài

– Bộ chó, mèo

BỘ

– Bộ quần áo, bộ bàn ghế, bộ đồ

– Bộ phim

—o—o—o—o—o—o—o—o—o—o—o—

BO

– Bo bo

—o—o—o—

BÕ

– bõ tức, bõ công

– chẳng bõ

Hơn chẳng bõ hao

—o—o—o—

BỎ

– Bỏ thùng, bỏ lọ, bỏ hộp

Gắp lửa bỏ tay người

—o—

– Tới đây hò thử mà chơi
Giỏ thưa gánh nước chẳng rơi hột nào?
– Anh ơi đừng nói lừng khừng
Giỏ thưa gánh nước bỏ thùng vô trong!

– Bỏ bãi

– Bỏ nước

—o—

Ma Liên là Ma Liên tiên
Đi chợ mang tiền có kẻ theo bưng
Bán rồi bỏ nước xem chừng
Tiền nổi thì chớ tiền chìm thì vâng

– Bỏ phí, vứt bỏ, bỏ vợ, bỏ thây, bỏ xác …

Bỏ của chạy lấy người

—o—

Hát bội làm tội người ta
Đàn ông bỏ vợ, đàn bà bỏ con

—o—

Ra về không dứt mà về,
Bỏ non, bỏ nước, bỏ lời thề cho ai.

—o—

Anh đi đâu bỏ nhện giăng mùng
Bỏ đôi chiếu lạnh, bỏ phòng quạnh hiu

—o—

—o—o—o—

BỌ

– Sâu bọ

—o—o—o—

BÒ

– Con bò

Mất bò mới lo làm chuồng

—o—

Đo bò làm chuồng

—o—

Ai có thân người ấy lo
Ai có bò người ấy giữ

—o—

Ngơ ngơ như bò đội nón

—o—

Đồng chiêm xin chớ nuôi bò
Mùa đông tháng giá bò dò làm sao

– Bò lê, bò lết

Chưa học bò đã lo học chạy

—o—o—o—

BÓ

– Bó buộc

– Bó rạ, bó đuốc

Bó đũa chọn cột cờ

—o—

Bước xuống ruộng sâu lỡ sầu tấc dạ
Tay ôm bó mạ nước mắt hai hàng
Ai làm lỡ chuyến đò ngang
Cho loan với phượng đôi đàng biệt ly

—o—o—o—