BẢY/BẨY

Bảy: số đếm
Bảy: số thứ tự
Bảy: Trong thiên can địa chi:
– ĐINH = 7 (Giáp 4 , Ất 5, Bính 6, Đinh 7, Mậu 8, Kỷ 9, Canh 0, Tân 1, Nhâm 2, Quý 3).
Đinh gắn với các Địa Chi:
+ Đinh Sửu
+ Đinh Mão
+ Đinh Tỵ
+ Đinh Mùi
+ Đinh Dậu
+ Đinh Hợi
– CANH: Theo số thứ tự thì thiên can thứ 7 trong số 10 can là Canh.
Canh ứng với các địa chi:
+ Canh Tý
+ Canh Dần
+ Canh Thìn
+ Canh Ngọ
+ Canh Thân
+ Canh Tuất
Có tài liệu ghi thiên can gắn với chu kỳ sinh trưởng của thực vật, trong đó:
+ Canh chỉ quả (trái) cây hình thành.
+ Đinh tượng trưng cho sự ổn định, mầm non bắt đầu hình thành.

Bảy: thời gian, chu kỳ của mặt trăng
7 ngày trong 1 tuần
7 ngày mặt trăng đổi pha, 7 x 4 khép lại 1 chu kỳ mặt trăng
Múi giờ thứ 7 GMT+7 trong hệ thống múi giờ quốc tế được dùng ở Việt Nam, Thái Lan, Lào và Campuchia.

Bảy: Lễ Tết
7/7: Thất tịch
13/7: Ngày vía Đại thế Chí Bồ Tát
15/7: Tết Vu lan/Đảo huyền, Tết Trung Nguyên, Ngày xá tội vong nhân
30/7: Ngày vía Địa Tạng Bồ Tát
Nghi lễ vòng đời:
– Sinh: Lễ đầy cữ cho trẻ sau khi sinh 7 ngày ( Một số nơi là 7 ngày với bé trai, 9 ngày với bé gái)
Theo văn hoá một số dân tộc, buổi lễ này còn là buổi lễ đặt tên cho trẻ
– Lễ bảy tuổi
– Lễ trưởng thành: Một số dân tộc làm lễ trưởng thành khi bước sang độ tuổi 17.
Ví dụ trong lễ trưởng thành của người Ê đê gắn liền với sô 7: “người mẹ (Amí) và người bố (Ama) chuẩn bị lễ vật gồm: 7 ché rượu, 7 bầu nước, dây buộc với 7 nút thắt và thức ăn được bày trên 7 lá chuối là: 7 phần thịt heo luộc, 7 tô rượu, 7 nắm xôi, 7 phần khoai sọ, 7 quả chuối luộc. Trong lễ hội trưởng thành của các chàng trai Ê Đê, họ được trao một chiếc vòng đồng có bảy khấc.
– Lễ 70 tuổi: Lễ trung thọ
– Tử: cúng thất/tuần thất/cúng 7 ngày/bảy bữa cho người thân sau khi mất: trong 7 tuần thất (7×7=49 ngày)
Bảy: Hoá học
– Trong bảng tuần hoàn hoá học:
+ Nito (N)
có số nguyên tử là 7, khí trơ ( Long Vương)
+ Chu kì 7 trong bảng tuần hoàn là chu kì cuối cùng và bao gồm các nguyên tố có số thứ tự từ 87 đến 118. Đây là một trong những chu kì dài nhất và phức tạp nhất, chứa nhiều nguyên tố nặng và phóng xạ. Trong bộ này có nguyên tố Neptuni, đặt theo tên sao Hải Vương. Tên của tụi này cũng hay https://vi.wikipedia.org/wiki/Danh_s%C3%A1ch_nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc
– Bảy nguyên tố kim loại tìm ra đầu tiên là: vàng, bạc, đồng, sắt, chì, kẽm, thuỷ ngân
– Trong thang độ pH, nước trung tính có pH= 7. Nếu pH tăng dần thì tính base tăng lên và ngược lại nếu pH giảm dần thì tính axit tăng.
Bảy: toán học
– 7 hằng đẳng thức đáng nhớ
– 7 là số nguyên tố chỉ chia hết cho 1 và chính nó
Bảy nốt nhạc, Bảy sắc cầu vồng, G7
Bảy: trong văn hoá, tâm linh, tôn giáo
– Kinh dịch, trong bát quát đồ thì số 7 ứng với Càn
– Theo thuyết Địa tâm: Trái đất là trung tâm của vũ tru và có 7 hành tinh quay xung quanh là: Mặt trăng, mặt trời, sao Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ.
– Bảy luân xa
– 7 là con số linh thiêng trong văn hoá Tây Nguyên nói chung và người Ê đê nói riêng: 7 tầng vũ trụ (3 tầng trời, 3 tầng địa ngục, mặt đất ở trung tâm), số đếm chỉ dừng ở số 7, 7×2=14 đời vua lửa và thanh gươm Hàm rồng với số 7 https://vtcnews.vn/huyen-thoai-ve-nhung-vi-vua-lua-o-tay-nguyen-ar737043.html
… https://vusta.vn/y-nghia-khong-gian-thoi-gian-cua-con-so-bay-trong-doi-song-dan-toc-e-de-p76074.html
– Phật giáo:
Đức phật Thích Ca sinh ra đi 7 bước, nở ra 7 đoá sen hồng
Đức phật Thích Ca thành đạo sau 7×7=49 ngày thiền định dưới cội Bồ Đề
Bảy đức phật quá khứ, Bảy nguyên tố, bảy chúng, bảy điên đảo, bảy chuyển thức, bảy pháp, bảy tâm, bảy pháp tài, bảy phép, bảy giác, bảy báu… https://thuvienhoasen.org/a26772/so-7
– Thiên chúa giáo:
Bản khởi thảo của Kinh Thánh gồm 7 phần chính.
Eva được tạo ra từ xương sườn thứ 7 của Adam vào ngày 7 tháng 7 (theo lịch Do Thái)
– Thứ bảy: người La Mã đặt tên là Saturday (ngày của sao Thổ), Ấn Độ gọi là Shanivāra ( vị thần Vệ Đà trên sao Thổ). Một số nước thì thứ 7 còn được gọi là ngày tắm, ngày thanh tẩy.
Bảy: trong thần thoại, truyện, cổ tích
– Trong thần thoại Ấn Độ, Thần mặt trời Surya cưỡi một cỗ xe có 7 con ngựa. Thần lửa Agni có 7 lưỡi và 7 ngọn lửa.
– Thần thoại Ai Cập, nữ thần Isis được bảo vệ bởi 7 con bọ cạp của Serqet (vị thần canh giữ cõi âm)
– Nữ Oa tạo ra con người vào ngày thứ bảy nên mồng 7 tháng giêng là ngày Nhân nhật
– Bạch Tuyết: 7 chú lùn
– Thạch Sanh: được Thuỷ Tề tặng cây đàn 7 dây (giao câm/thất huyền cầm), dùng đánh đuổi 18 nước chư hầu.
– Alice ở xứ ở thần tiên: Alice đến xứ thần tiên khi đó cô 7 tuổi
– Một đòn chết bảy, Bảy viên ngọc rồng, Bảy con quạ, Bảy nàng công chúa Ba La Nại và Đế Thích, Bảy điều ước, Bảy chuyển đi biển của Sinbad và Bảy anh em lão thợ cạo ( trong Nghìn lẻ một đêm)
Nhân vật:
-Bọc 7 rồng: Tương truyền, bà phu nhân họ lạc, vợ của vua Diệu Đế, sinh một bọc có bảy trứng, sau hoá 7 con rồng: Uy Linh Lang Xích Giáp,Bạch Giáp, Hoàng Giáp, Hắc Giáp, Thanh Giáp, Chu Giáp, Tử Giáp. Hiện được thờ tại khu Tây Hồ, Hà Nội
Vua Hùng thứ 7 Lang Liêu ( Bánh chưng, bánh dày)
Hoàng đế thứ 7 nhà Lê: Lê Túc Tông Lê Thuần (mất sớm)
Hoàng đế thứ 7 nhà Lý: Lý Cao Tông Lý Long Trát/ Cán (thời kỳ suy tàn của nhà Lý)
HĐT7 nhà Trần: Trần Dụ Tông Trần Hạo/Trần Nhật Khuê (ăn chơi sa đoạ)
HĐT7 nhà Lê trung hưng: Lê Chân Tông Lê Duy Hựu (mất sớm)
HĐT7 nhà Nguyễn: Nguyễn Giản Tông Kiến Phúc Đế Nguyễn Phúc Ưng Đăng (mất sớm)
– Ông Hoàng Bảy Bảo Hà (Ngày lễ của ông vào 7/7 và 17/7 âm)
– Hán Cảnh Đế Lưu Khải và loạn 7 nước
Địa Điểm:
– Thất Sơn Bảy Núi, An Giang
Nhất núi Sam, nhì Ông Cấm, ba Bảy núi
Năm non ở tại núi Đà
Bảy núi Châu Đốc gọi là Thất Sơn
Tu Phật Phú Yên, tu Tiên Bảy Núi.
An Giang nổi tiếng ba sa,
Núi Sam nổi tiếng miếu Bà, lăng Ông.
Tân Châu làng dệt chờ mong,
Lại thêm Bảy Núi chiến công anh hùng.
Ai về Bảy Núi mến yêu,
Cô Tô, Tức Dụp có nhiều chiến công.
– Hang Bảy Cử, Quy Nhơn, Bình Định
Hầm Hô có đá khổng lồ
Có hang Bảy Cử, có vò rượu tăm
– Chợ nổi ngã bảy, Hậu Giang: nơi giao nhau giữa 7 tuyến sông là sông Cái Côn, sông Mang Cá, sông Búng Tàu, sông Sóc Trăng, sông Xẻo Môn, sông Lái Hiếu và sông Xẻo Vong.
Thực vật: Cây bảy lá một hoa
Huyệt đạo: Huyệt bảy lỗ ( nằm ở giữa bàn tay, giữa khe ngón cái và trỏ)
Nồi bảy, dao bảy, áo tứ thân mớ bảy
Bảy: bay hơi, bay mùi (Bảy ra)
Bảy chảy: vội vàng, hấp tấp
Bảy lảy: nói bóng gió gần xa, nói lanh lợi
Bảy chữ: bảy cách tiếp khách ở lầu xanh

Ca dao, tục ngữ:
Ba năm ăn ở trên thuyền
Bởi anh hàng muối cho nên mặn mà
Xuống thuyền nhịp bảy nhịp ba
Trách anh hàng trứng cho ra đôi lòng

Rằm tháng bảy cóc nhảy lom xom
Rằm tháng mười, mười người mười quảy
Rằm tháng bảy, người quảy người không
Tháng bảy nước nhảy khỏi bờ
Cúng bái quanh năm không bằng ngày rằm tháng Bảy
Ăn gà tháng Bảy
Lấp ló như chó tháng bảy
Rậm rật như chó tháng bảy
Tháng bảy heo may, chuồn chuồn bay thì bão
Tháng bảy kiến đàn, đại hàn hồng thủy
Tháng bảy ông thị đỏ da
Ông mít chơm chởm, ông da rụng rời
Ông mít đóng cọc đem phơi
Ông da rụng rời đỏ cả chân tay
Bằng cục cứt voi, Không đấm, không xoi, Mà thành bảy lỗ (tai, mắt, mũi, mồm)

Thìa là thìa lảy
Con gái bảy nghề
Ngồi lê là một
Dựa cột là hai
Nói dai là ba
Ăn quà là bốn
Việc trốn là năm
Hay nằm là sáu
Láu táu là bay

Chó loanh quanh bảy vòng mới nằm,
người đáo lưỡi bảy lần mới nói

Con chim manh manh
Nó đậu cành chanh
Tôi lấy miểng sành
Tôi đập chết giẩy
Tôi làm bảy mâm
Tôi dâng cho ông một mâm
Cho bà một mâm
Ăn rồi bà hỏi: con chim gì?
Tôi nói: con chim manh manh.
Cầu cho cha mẹ ở đời
Cầu cho cha mẹ bảy đời siêu sinh

Day qua bên trái gặp bảy mũi dùi
Day qua bên mặt gặp mười mũi giáo

Cứu một mạng người, lớn hơn xây bảy tháp chùa

Gió nam thối kiệt bảy ngày
Khoai khô cũng hết lúa vay không còn.

Bảy mươi không bằng đứa lên bảy
Bảy mươi chớ cười bảy mốt
Bảy mươi chưa gọi là lành
Bảy mươi mười bảy bao xa, Bảy mươi có của mười ba cũng vừa
Bảy mươi chống gậy ra đi, Than thân rằng thủa đương thì chẳng chơi
Vàng mười, bạc bảy, thau ba
Đem so với gạo ắt là phải thua
Vàng mười, bạc bảy, thau ba
Đồng đen trinh tiết lại pha lộn chì
Bảy đời họ mẹ còn hơn người dưng
Một chồng rẫy là bảy chồng hờ
Trên trời có vảy tê tê
Có anh bảy vợ chẳng chê vợ nào
Bảy làng kẻ Đám, tám làng kẻ He.
Không đánh nổi giặc què ở núi Thanh Tước
Bảy mươi chưa què chớ khoe mình lành
Mười bảy mà lấy bảy mươi
Lộn lên lộn xuống cũng người đồng canh

Làng Sù kéo mật đã lâu
Nhật Tân bảy kiệu vui đâu cho tày.

Bảy lanh để Bảy đưa đò
Lên voi xuống vịnh giọng hò Bảy hay.
Ai bì anh có tiền bồ
Anh đi anh lấy sáu cô một lần
Cô Hai buôn tảo bán tần,
Cô Ba đòi nợ chỗ gần chỗ xa,
Cô Tư dọn dẹp trong nhà,
Cô Năm sắc thuốc mẹ già cô trông
Cô Sáu trải chiếu giăng mùng,
Một mình cô Bảy nằm chung với chồng.
Anh đi dao bảy giắt lưng
Nón chiên anh đội, băng chừng Đồng Nai
Chớ lội ngang sông, ướt lông chó vẫy
Chị bảy có chồng, anh bảy bơ vơ
BẢY VỚI BA ( ĐÃ LÀM)
BẢY VỚI NĂM
Một cục máu xắn làm năm làm bảy
Sinh năm đẻ bảy
Một lạch sông, năm bảy ngọn nguồn,
Không nơi này thì chốn khác, em đững buồn làm chi!
Năm bè bảy mối
Năm cha bảy chú
Năm cha bảy mẹ
Năm liệu bảy lo
Năm cơm bảy cháo
Năm lần bảy lượt
Năm lừa bảy lọc
Năm trầy bảy trật
Năm tao bảy tuyết/tiết
Năm thê bảy thiếp
Năm non bảy núi
Trai năm trăng gặp nàng bảy tróng
Đàn bà năm bảy đàn bà
Chồng bảo mua gà mua phải cuốc con.
Đàn ông năm bảy đàn ông
Vợ dặn mua hồng đi rước cây non.
Đầu rồng đuôi phụng cánh tiên
Ngày năm bảy vợ, tối ngủ riêng một mình
Anh thương em năm bịch bảy bồ
Sao em không thương, lại thương cái đồ bất nhơn ?
Mình chàng năm bảy lá gan
Lá thì lường gạt, lá toan phỉnh phờ
Một dòng nước trong, năm bảy dòng nước đục
Một trăm người tục, một chục người thanh
Biết đâu nhơn đạo hiền lành
Trao duyên gửi phận mới đành dạ con
Gió thổi một ngày năm bảy trận giông
Anh đi nằm bãi sao không thấy về
Khi nên Trời giúp công cho
Làm trai năm liệu bảy lo mới hào
Khăn lông năm bảy mối lòng thòng,
Cho em một mối kết vòng ái ân.
Giú chi một nải chuối xanh
Năm bảy người giành cho mủ dính tay
Lông khô mũi ướt đằm đằm
Ngay đuôi cờ bắp chạy năm bảy gò
Dù chàng năm thiếp bảy thê
Cũng không tránh khỏi gái sề này đâu
Dầu cho năm lọc bảy lừa,
Giàu sang tại số nên hư tại mình.
Dầu chàng năm bảy mặt con
Thiếp đôi ba lứa vẫn còn nhớ nhau
Em vái ông tơ vài ve rượu thiệt,
Cầu bà nguyệt năm bảy con gà,
Xui cho đôi lứa hiệp hòa,
Sau em trả lễ đặng mà đáp ơn.
Dù khi mẹ chết
Các con giết cho mẹ năm trâu bảy bò
Không bằng mẹ sống
Các con cho mẹ đi lấy chồng!
Con chi không chân mà đi năm rừng bảy rú,
Con chi kông vú mà nuôi chín mười con ?
Chim quyên ăn trái nhãn lồng
Trách cho mấy kẻ lấy chồng bỏ con
Bữa ăn năm bảy món ngon
Dượng ghẻ ních hết, để con nhịn thèm
Bắt ông tơ đánh sơ vài chục
Bắt bà nguyệt nếm mấy mươi hèo,
Người ta năm bảy vợ theo
Còn tôi đơn chiếc như mèo cụt đuôi!
Anh đi năm, bảy dặm truông
Anh cưới cô vợ như khuôn bánh xèo
Anh đi năm, bảy dặm đèo
Anh cưới cô vợ như mèo mắc mưa
Vợ anh, em thấy đã thèm.
Như con còng gió bèm hèm cửa hang
Buổi xuân xanh thiếp chẳng gặp chàng
Bây giờ năm con bảy cái ra đàng gặp nhau
Bói khoa năm bóng, bảy thầy
Tuổi anh không đặng sum vầy với em
Bạc bảy sao sánh vàng mười,
BẢY VỚI TÁM
Mưa tháng bảy gãy cành trám
Nắng tháng tám rám trái bưởi
Mồng tám cá đi ăn thề
Mồng bảy cá về cá vượt vũ môn
Bảy bồ cám, tám bồ bèo
Ba vợ bảy tám nàng hầu
Đêm nằm chuồng trâu, gối đầu bằng chổi
Gà cồ ăn quẩn cối xay,
Hát bảy tám ngày cũng có một câu.
Bảng treo bảy tám bữa rày,
Bên văn, bên võ có tài hát thi.
2. Bay
Bay: bây, chúng mày
Bọn bay, tụi bay, cha con bay…

Cái bay: dùng trong xây dựng, thợ hồ dùng để trát, miết cho phẳng

Bay bổng , Tung bay, Vút bay, Bay nhảy, Chạy bay, Bay chuyền, bay mất nóc, bay kịch trần, bay phấp phới
Mây bay, Chim bay, cò bay, mây bay, máy bay, tàu bay…
Lái máy bay, vé máy bay…
Bay bướm

Bay: phai nhạt, mất
Bay màu ( áo bay màu), bay mùi ( rượu bay mùi)…
Chiếc nhẫn bay rồi, Cái ví bay rồi

Chối bay, cãi bay cãi biến
Thổi bay

Thực vật: rau tàu bay

3. Bày
Trưng bày
Bày ra, bày vẽ
Bày trò
Bày cách
Bày đồ, bày hàng…
Bày mưu tính kế
4. Báy
5. Bạy
Bạy: bẩy
6. Bãy