“LÂN” NGHĨA LÀ GÌ ?
Lân là vảy
– Lân giáp là vảy rắn, mai rùa
– Lân phiến là vảy cá
– Lân tuân là xương xẩu
Lân : phốt pho
– Phân lân
– Lân tinh
– Lân quang
Lân : con vật thiêng
– Lân li
– Kỳ lân
Múa lân
Lân : tính từ
– Lân bang
– Lân quốc
– Lân cận
Lân : động từ
– Lân : Được đằng chân lân lên đằng đầu
– Lân la
—o—o—o—
TỨ LINH
– Thanh Long – Bạch Hổ – Huyền Vũ (Quy Xà) – Chu Tước
– Long – Ly – Quy – Phượng
– Long – Lân – Quy – Phượng
– Tàng long (Rồng trong mây) – Ngoạ hổ (Hổ đứng núi) – Thần quy lạc thư – Long mã hà đồ (đền Ngọc Sơn)
Trong các bộ tứ linh trên, Lân (dương), Ly (âm) và Bạch Hổ có thể thay thế cho nhau, và luôn đối xứng với Quy
LÂN
Lân có hình dáng thế nào ?
– Lân là con thú 4 chân pha tạp hình dáng nhiều con vật
– Có vảy toàn thân, bản thân vảy có nghĩa là lân
– Có 1 sừng hoặc không có sừng : kỳ lân 1 sừng ở phương Tây cũng là vật thiêng gọi là unicorn
– Thân : giống con sư tử, hoặc con chó, hoặc con ngựa, hoặc con hổ, đây là các con vật có lông mà không có vảy
– Đuôi
– Miệng rộng có răng
Tư thế
– Đứng 4 chân
– Đứng 2 chân (múa lân)
– Ngồi
– Nửa đứng nửa ngồi
Xuất hiện
– Đội tòa sen
– Làm chỗ dựa cho Văn Thù bồ tát hay các Hộ pháp,
– Canh cửa
– Trên đầu cột cổng
– Trên mái nhà.
– chầu trước cung điện của vua, đầu hướng về phía cung điện;
– ở trước điện thờ, đền miếu, mặt hướng ra bên ngoài
– trên ngai vua triều Nguyễn có đôi kỳ lân dùng làm chỗ đặt chân của nhà vua.
Múa lân trung thu
Kỳ lân còn là linh vật biểu trưng cho thái tử trong mối quan hệ: rồng (nhà vua) – kỳ lân (thái tử) – phượng hoàng (hoàng hậu).
Long Mã là hóa thân của kỳ lân, là sự kết hợp đặc biệt giữa rồng, lân và ngựa. Đó là một linh vật có sừng và bờm của rồng, mình của con hươu xạ, thân có vảy của kỳ lân, chân và móng của ngựa; “cao 8 thước 5 tấc, xương cổ dài, cánh bên phải nhúng xuống nước mà không ướt, trên có thánh nhân để bức cổ đồ”.
– Ở Huế, Việt Nam hình ảnh long mã xuất hiện nhiều nhất là trên các bức bình phong, một “sản phẩm đặc trưng” của xứ Huế. Đó là hình ảnh con long mã lưng mang Hà đồ, chân lướt trên sóng nước, đầu vươn tới các tầng mây.
– Ở đền Ngọc Sơn bộ tứ linh là Thanh Long (trên mây) – Bạch Hổ (trên núi) và Long Mã Hà Đồ – Thần Quy Lạc Thư
– Long mã cũng xuất hiện trên các cung môn, miếu môn trong hoàng cung triều Nguyễn và thường đi kèm với các linh vật khác như: rùa, kỳ lân hay chim phượng.
– Ở Trung Hoa thường được thể hiện chạy trên sóng nước (lấy từ tích Vua Vũ trị thủy).
Người ta thường hiểu rằng: long là rồng, rồng thì bay lên, nghĩa là tung, tượng trưng cho kinh tuyến, thời gian – mã là ngựa, chạy ngang, là hoành, tượng trưng cho vĩ tuyến, không gian. Như vậy long mã tượng trưng cho sự tung hoành của nam nhi, cho thời gian và không gian, long mã chạy là biểu hiện cho vũ trụ vận động, đồng thời tượng trưng cho thánh nhân.
Nghê
Nghê là hóa thân của sư tử. Là con vật canh giữ về mặt tinh thần, chống lại các thứ tà ma, ác quỷ.
Phật giáo có hình tượng “Phật sư”, nghĩa là con sư tử nhà Phật.
Con nghê canh Kim tự tháp bên Ai Cập là con nhân sư
Sư tử Trung Quốc theo hướng mãnh thú, dã thú còn nghê thì có yếu tố linh thú, có sự linh thiêng.
Ở làng quê miền Bắc Việt Nam, trước cổng làng bao giờ cũng có một con Nghê đá lớn để bảo vệ cả làng, trước cổng đình bao giờ cũng có Nghê đá, và trước cổng mỗi nhà thường có chó đá nhỏ bé ngồi trước canh giữ cho gia chủ.
Thời Đông Sơn đã có nghê trên đèn. Trước đây người ta gọi nó là con “tịch tà”, trừ điều xấu. Nó là hiện thân của sư tử thiêng, ánh sáng, phát tỏa tiêu ma, tà khí. Con nghê đội đèn có trong đồ đồng Đông Sơn muộn.
Ngai vàng thời Nguyễn đều có đôi nghê chầu dưới. Nghê là sư tử thiêng. Thời Nguyễn, hai hình thái phổ biến, thiết đình ở điện Thái Hòa vẫn còn hình con nghê. Điều này khẳng định vị thế tối cao của nghê trong xã hội bấy giờ.Nghê không chỉ xuất hiện trong các làng quê Bắc Bộ mà còn hiện diện trong các kiến trúc cung đình ở Huế. Trước cửa Hiển Nhơn và trước Miếu Môn Thế Tổ Miếu trong Hoàng Thành Huế có hai đôi nghê đá đứng chầu. Khác với hình tượng các con nghê ở đồng bằng Bắc Bộ, hai đôi nghê ở Huế đã được “cung đình hóa” với các chi tiết chạm trổ cầu kỳ, tạo thành các chòm lông xoắn ở đầu, mang tai và đuôi, xen kẽ các đao lửa ở 4 chân và sống lưng.
