CÁ HỒ TÂY

Hàng Đào tơ lụa làm say lòng người

Hồ Tây nổi tiếng về cá, như Quảng Bá nổi tiếng về Ổi, Hàng Đào nổi tiếng về tơ lụa.

Dưa La, húng Láng, ngổ Đầm

Cá rô Đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây

Hồ Tây cũng nổi tiếng về sâm cầm và rất ít hồ có chim sâm cầm nên đây là một đặc trưng rõ ràng của Hồ Tây.

Vấn đề là hồ nào chẳng có cá, nói hồ Tây nổi tiếng về cá mà không chỉ rõ rằng hồ Tây nhiều cá nào, cá hồ Tây béo ngon, ngọt thơm, hay Hồ Tây có một loại cá mà hồ khác không có là quá chung chung. Lý do là để Hồ Tây có một loại cá đặc trưng nào đó, thì nước hồ Tây phải có một đặc trưng nào đó, mà đặc điểm của nước hồ Tây là nước nền, nước nuôi dưỡng tất cả các loại cá.

Nhớ ngày hăm ba tháng ba

Dân trại ta vượt Nhị Hà thăm quê

Kinh quán, cựu quán đề huề

Hồ Tây cá nhảy đi về trong mây

Nhớ ngày hăm ba tháng ba : Bài ca dao này nói về lễ hội Thập Tam Trại của Thăng Long, diễn ra vào ngày 23 tháng 3.

Dân trại ta vượt Nhị Hà thăm quê : Trong ngày lễ hội này, dân Thập Tam Trại, đi qua sông Hồng sang làng Lệ Mật, nằm bên kia sông Đuống.

Kinh quán, cựu quán đề huề : Thập Tam Trại là kinh quán. Gốc của dân Thập Tam Trai là Lệ Mật, cựu quá.

Hồ Tây cá nhảy đi về trong mây : Trong lễ hội Thập Tam Trại, có tục bắt cá ở ao đình làng Lệ Mật. Năm nào lễ hội cũng bắt được cá to, thường là cá chép, mà cá không hề được nuôi thả trong ao đình. Người ta cho là cá này đến từ Hồ Tây, vì Thập Tam Trại nằm bên bồ của Hồ Tây. Trong lễ hội, cá Hồ Tây cũng vượt Nhị Hà đi sang bên kia sông Đuống thăm quê cũ rồi lại quay về, như người dân Thập Tam Trại. Cá này đi về trong mây, nghĩa là theo đường xứ sở.

Bài này nêu ra một điều cực kỳ quan trọng là gốc của cá Hồ Tây đến từ bên kia sông Đuống, bên kia sông Đuống cựu quán của cá Hồ Tây. Điều này có nghĩa là Hồ Tây nằm bên bờ Tây của sông Hồng, nhưng cá hồ Tây lại có gốc từ bờ Đông sông Hồng, và làng Lệ Mật, quê hương của Hoàng Phúc Trung, người Lệ Mật thành lập nên Thập Tam Trại nằm trên con đường nối hai bờ Đông Tây này.

Ngồi trên bờ dốc buông câu

Trách ai xui giục con cá sầu không ăn

Cá không ăn câu anh vác cần về

Để ống lại đây

Đêm khuya thanh vắng hồ Tây

Anh thả mồi bận nữa, con cá này cũng ăn.

Câu cá Hồ Tây cũng không giống câu cá chỗ khác, vì cá ăn theo tâm trạng (con cá sầu không ăn), ăn vào canh giờ khuya, ăn trong không thời gian thanh vắng (đêm khuya thanh vắng hồ Tây).

Người câu cá Hồ Tây cũng không giống người câu cá bình thường, mà anh ta chỉ câu đúng một con cá thôi, khi con cá sầu không ăn thì anh ta cũng không câu, con cá ăn giờ nào thì anh ta xuất hiện thả mồi cho nó ăn giờ đó.

Anh câu cá và con cá là một đôi

– cần câu là cái anh ta kết nối với con cá

– ống là cái để mồi, anh ta không để ống theo cần mà để ống lại hồ Tây

– mồi là cái anh ta cần trao cho con cá và mồi là cái con cá cần ăn