ĐẶC ĐIỂM CỦA CÁC LOẠI LƯỢC
Không phải sừng nào, ngà nào, gỗ nào cũng làm được lược, mà những chất liệu này cần có
1. TÍNH MỘC THỔ : Cây lược đặc biệt phần răng lược cần có sự cứng chắc, dẻo dai, đàn hồi. Điều này là do lưới sợi dạng cơ của chất liệu được chọn làm lược, mà thường là sừng trâu, ngà voi, gỗ và tre. Lưới sợi này dù ở ngà voi hay ở gỗ đều gọi là lưới sừng, và tính đàn hồi, tính dai của mỗi dạng lưới sợi sừng được gọi là tính sửng
– Sừng trâu có lưới sừng và độ đàn hồi (độ sửng) phù hợp nhất để làm lược so với các loại sừng khác
– Ngà voi cũng có lưới sợi sừng vì ngà cũng là sừng và có tính đàn hồi tương ứng
– Gỗ như gỗ bách xanh, gỗ hương, gỗ trắc … cũng là gỗ có lưới sừng và có độ dẻo dai phù hợp
Con trâu có một hàm răng
Ăn cỏ đồng bằng uống nước bờ ao
Thời sống mày đã thương tao
Bây giờ mày chết cầm dao xẻ mày
Thịt mày tao nấu linh đình
Da mày bịt trống tụng kinh trong chùa
Sừng mày tao tiện con cờ
Làm dao, cán mác, lược dày, lược thưa…
Trai nam nhi lược ngà búi tóc
Dây lưng thì nhuộm sắc hoa hiên
2. TÍNH KIM THUỶ : Cây lược đặc biệt phần răng lược cần có sự trơn nhẵn và mượt mà trong tiếp xúc. Đó là lý do lược làm bằng chất liệu nào cũng phải qua công đoạn mài dũa.
– Để lược sừng có tính trơn nhẵn và mượt mà, các công đoạn cuối làm lược là mài và đánh bóng, và lúc này tính trâu chuyển hoá thành tính châu (châu được tạo thành nhờ các sinh vật sống ở dưới nước)
– Để lược ngà có tính trơn nhẵn và mượt mà, tính ngà có thêm tính ngọc, lược ngà do đó có tính ngọc ngà (ngọc được tạo thành trong đá núi)
– Lược gỗ có đủ nước và dầu, không mục mủn cũng không khô nứt, mà trở nên dẻo dai hơn và đanh lại, bởi vì gỗ làm lược là thân cây lớn có tinh dầu và quá trình dùng lược chải tóc ướt làm cho gỗ lược tiếp xúc với nước và tinh dầu từ bên ngoài
3. TINH DẦU :
Tinh dầu hỗ trợ cả tính đàn hồi dẻo dai và tính trơn mượt của răng lược. Đó là lý do
– Chất liệu làm lược phải có tinh dầu : sừng trâu, ngà voi và gỗ làm lược đều có sẵn tinh dầu tự nhiên
– Quá trình làm lược có công đoạn mài, giúp đưa tinh dầu tự nhiên bên trong vật liệu làm lược được đưa lên bề mặt tiếp xúc của lược, đặc biệt là phần răng lược
– – – Tinh dầu giúp cho bề mặt lược trơn, bóng, đẹp
– – – Tinh dầu giúp cho bề mặt lược không ngấm nước, hoặc ngấm nước không quá nhiều, quá sâu để làm hỏng lược, vì tinh dầu là dung môi ngăn cản nước
– Quá trình làm lược có công đoạn bổ sung dầu, nếu tinh dầu không đủ hoặc bị phá huỷ và mất mát trong qúa trình làm lược
– – – Lược sừng được luộc chín trong dầu sôi, quá trình làm lược này làm mất nhiều tinh dầu tự nhiên có sẵn trong sừng nhưng lại bổ sung dầu từ bên ngoài
– – – Lược gỗ được quang dầu
Ví dụ tinh dầu của lược sừng trâu
– Lược sống : Dầu của lược sừng trâu sống là dầu có sẵn trong sừng trâu, nguyên liệu làm lược, đặc biệt là dầu này được bảo quản khá tốt nếu được làm sống, nghĩa là sừng trâu được cắt ra và mài nhẵn là thành lược. Lược sống buộc phải làm theo hình sừng trâu mà sừng trâu nào cũng cong vênh. Lược sống càng dùng sẽ càng bóng đẹp, dù vẫn luôn cong vênh. Quá trình đẹp lên của lược sống trong quá trình sử dụng này gọi là lên hương, vì tình dầu cho hương.
– Lược chín : Dầu của lược sừng trâu chín là dầu có sẵn trong sừng trâu (nhưng đã bị khá suy giảm vì quá trình luộc chín) và dầu bổ sung bên ngoài. Quá trình làm lược sừng trâu chín có thêm hai bước so với lược sừng trâu sống là đun lược trong dầu sôi và ép tạo hình theo khuôn. Sở dĩ phải dùng dầu sôi để đun lược, thay vì dùng nước, vì lược mềm ra trong dầu sôi sẽ không nứt gãy các thớ sừng như trong nước sôi do dầu là dung môi làm cho thớ sừng của lược được bôi trơn và tăng tính đàn hồi. Quá trình đun lược trong dầu này đồng thời cũng làm cho dầu trong sừng tự nhiên bị mất đi khá nhiều. Khi còn nóng và mềm, lược được cho vào khuôn ép để tạo hình. Lược chín ban đầu sáng bóng và trơn nhắn hơn lược sống vì nó có nhiều dầu ở bề mặt hơn, đồng thời được ép khuôn tạo hình đẹp hơn.
100% lược sừng bán ngoài thị trường hiện này là lược chín, không cong vênh như hình sừng mà giống như một tấm nhựa phẳng, chính nhờ quá trình ép lược sau khi đun dầu. Để có một cái lược sống thì phải đặt làm và phải chọn kiểu dáng lược cong phù hợp với dáng sừng. Tất cả các kiểu lược thẳng đều là lược đã đun dầu và ép.
Tinh dầu của lược còn được bổ sung hoặc mất đi trong quá trình sử dụng lược để chải tóc
– Dầu của tóc : Tóc có nhiều dầu thì bóng mượt cũng cũng dễ bị ướt bết.
– – – Khi lấy lược chải tóc thì dầu từ lược giúp mềm tóc và bền tóc, ngược lại dầu từ tóc giúp mềm lược và bền lược,
– – – Vì cả tóc và lược sừng cơ bản đều làm từ chất sừng, sợi sừng, và đều có tinh dầu đặc trưng của mình, nên dầu của lược liên tục được bổ sung và làm mới, nhờ đó lược được lên hương, càng ngày càng thơm và đẹp trong quá trình sử dụng.
– Dầu của nước gội đầu : Bồ kết, chanh, sả, lá bưởi, lá chanh và các loại cây nấu cùng bồ kết đều có tinh dầu, và chính tinh dầu này tạo nên mùi thơm đặc trưng của nước gội đầu. Ngâm lược trong nước gội đầu bồ kết truyền thống không làm lược nứt gãy hay mủn ra được vì nước này có tinh dầu tự nhiên, bổ sung cho tinh dầu sẵn có của lược. Đây chính là quá trình ngâm dầu tự nhiên của lược.
– Dầu của chất dưỡng tóc, ví dụ dầu dừa hoặc dầu hồi.
– – – Dừa là chất dưỡng tóc truyền thống tốt nhất và phổ biến nhất, ở miền Nam và các vùng gần biển. Theo mô tả của ca dao, thì dầu dừa ép tóc cũng là dầu sống, trong khi dầu dừa mua sẵn có khả năng là dầu chín và có hoá chất
– – – Hồi là chất dưỡng tóc truyền thống ở vùng núi phía Bắc
Mài dừa đạp cám cho nhanh
Ép dầu mà chải tóc anh tóc nàng
Mài dừa dưới ánh trăng vàng
Ép dầu mà chải tóc nàng tóc anh
Nằm thời chung cái giường Tàu,
Dậy thời chung cả hộp trầu ống vôi.
Ăn cơm chung cả một nồi,
Gội đầu chung cả dầu hồi nước hoa.
Chải đầu chung cả lược ngà,
Soi gương chung cả nhành hoa giắt đầu.
DƯỠNG TÓC CŨNG LÀ DƯỠNG LƯỢC
Tóc rất chóng hỏng khi phải tiếp xúc với
– Lược công nghiệp như lược nhựa
– Dầu gội hoá chất,
– Dưỡng tóc hoá chất
– Nước máy (cũng là nước hoá chất)
Tóc hỏng vì không có dầu tự nhiên, mà toàn dầu giả, dầu làm cho tóc chết ngạt, như được tráng nhựa. Tóc tráng dầu công nghiệp, tóc nhựa ít gãy rụng hơn tóc tự nhiên, dù bên trong sợi tóc ngấm đầy chất độc, từ máu thải vào và từ cách gội và dưỡng tóc.
Sự gãy rụng cũng là quá trình xả độc tự nhiên của tóc, mà tóc một khi đã bị xơ cứng bên trong và tráng nhựa bên ngoài, nói cách khác là sống dở chết dở đến mức nào đó thì không thể nào đủ sức mà tự gãy rụng được .
Lược rất chóng hỏng khi liên tục phải tiếp xúc với hoá chất, cụ thể
– Tóc hoá chất
– Nước hoá chất
– Dầu gội hoá chất,
– Dưỡng tóc hoá chất
Tóc tự nhiên càng ít nhuộm, uốn, sấy … càng tốt, thì chất dầu tự nhiên của tóc sẽ giữ được
Tóc tự nhiên cần đi một bộ với
– Lược tự nhiên : sừng, gỗ
– Dầu gội dầu tự nhiên : gốc là nước bồ kết
– Dầu dưỡng tự nhiên : gốc là dầu dừa
– Nước tự nhiên ví dụ nước giếng và nước mưa, không phải nước máy, hoá chất trong nước máy sẽ phá huỷ tinh dầu tự nhiên của cả tóc và lược
– Nước gội đầu được đun với lửa tư nhiên, người gội đầu ngồi gội đầu trên sân gạch hay sân đất tự nhiên, dưới bầu trời tự nhiên thì càng tốt
Chuyển đổi từ việc một nếp sinh hoạt lạm dụng hoá chất sang một sinh hoạt tự nhiên là qúa trình gian khổ và lâu dài, vì nó đi ngược lại xu thế của văn minh hiện đại mà chúng ta gọi là công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đô thị hoá.
Quá trình chuyển đổi cuộc sống này rất đáng buồn gần như không liên quan gì nhiều đến các phong trào trở về với tự nhiên, tiêu dùng xanh, sạch, thủ công, chữa lành, làm vườn hay bỏ phố rừng
– Thứ nhất, chuyển đổi đụng chạm đến các vấn đề cơ bản nhất trong sinh hoạt gia đình hàng ngày là đất, nước, khí, lửa …, mà ít người quan tâm hay có nhận thức cơ bản đúng đắn nào về các yếu tố này
– Thứ hai, rất ít người có đủ thực lực tài chính và tinh thần, nhận thức và thực hành để đi trên con đường này
Khi bắt đầu thực hiện chuyển đổi này, tóc sẽ gãy rụng rất nhiều, thậm chí cả lược cũng gãy, chứ tóc không trơn mượt và dầy lên như chúng ta mong ước. Lý do vì
– tóc cũ chết được tự nhiên
– tóc mới phải xả độc quá nhiều.
