TIÊN
TIÊN :
– – – Ông tiên, tiên ông, bà tiên, nàng tiên, tiên nga, tiên nữ, tiên nương, tiên đồng, tiên cô
—o—
Ông tiên ngồi dựa cội tùng,
Phất phơ râu bạc, lạnh lùng ông tiên
—o—
Nhờ ai cho gà đỏ đuôi
Nhờ ai mà được cưỡi voi, ngồi thuyền
Nhờ ai có bạc, có tiền
Nhờ ai mà có nàng tiên đứng hầu
Nhờ ai có ruộng, có trâu
Nhờ ai mà có mâm thau, đũa ngà
Nhờ ai có lụa, có là
Vợ gọi bằng bà, con gọi cậu, cô
Đến khi giặc Pháp tràn vô
Quan nhỏ tếch mất, quan to chạy dài
Ai ơi, có thế chăng ai?
—o—
– – – Bát tiên, địa tiên, thiên tiên, thuỷ tiên
– – – Tiên đồng, ngọc nữ
– – – Tiên cá, tiên chim
– – – Tộc tiên
– – – Tổ tiên : Bà Vụ Tiên, Âu Cơ Tiên chim
Bà con vì tổ vì tiên, không ai vì tiền vì gạo
—o—
Khen ai khéo tiện ngù cờ
Khéo xây bàn án, khéo thờ tổ tiên
– Tổ tiên để lại em thờ
Anh ra ngoài ải, cầm cờ theo vua
—o—
Cây có gốc mới nở ngành xanh ngọn
Nước có nguồn mới bể rộng sông sâu
Người ta nguồn gốc từ đâu
Có tổ tiên trước rồi sau có mình
—o—
Công danh hai chữ tờ mờ
Lấy gì khuya sớm phụng thờ tổ tiên
—o—
Cây đa Bình Trung, cây me Dương Phước
Cây nào có trước, cây nào có sau?
Tổ tiên ta ai chống với giặc Tàu
Còn ai khai khẩn gian lao xứ này?
—o—
– – – Gia tiên, tiên tổ, tiên phụ, tiên mẫu
– – – Tiên nhân, tiên sinh,
– – – tiên nho, tiên sư,
– – – tiên hiền, tiên liệt, tiên quân, tiên thế, tiên triết,
– – – tiên đế, tiên triều, tiên tử, tiên vương
Lầm rầm như đĩ khấn tiên sư
—o—
– Em gặp anh đây, cho em hỏi thử đôi lời
Chữ chi anh chôn xuống đất,
Chữ chi anh cất lên trang,
Chữ chi anh mang không nổi,
Chữ chi gió thổi không bay,
Trai nam nhi anh mà đối đặng,
Em thưởng cái nón bài thơ đội liền.
– Chữ Triệu anh chôn xuống đất,
Chữ Tiên sư anh cất lên trang,
Chữ Trung chữ Hiếu anh mang không nổi,
Bia tạc đá vàng, gió thổi không bay,
Trai nam nhi anh đà đối đặng, em thưởng cái nón bài thơ đâu rồi?
– – – Con Rồng cháu Tiên :
Con rồng cháu tiên
—o—
Là dòng dõi của Tiên Rồng
Nhân dân Đồng Tháp ta không biết quỳ
—o—
Gió Động Đình mẹ ru con ngủ
Trăng Tiền Đường ấp ủ năm canh
Tiết trời thu lạnh lành lanh
Cỏ cây khóc hạ, hoa cành thương đông
Bống bồng bông, bống bồng bông
Võng đào mẹ bế con rồng cháu tiên
—o—
Ai là con cháu Rồng Tiên
Tháng hai nhớ hội Trường Yên mà về
Về thăm đất cũ Đinh, Lê
Non xanh nước biếc bốn bề như xưa
—o—
Bấy lâu vắng mặt đeo phiền
Bây giờ kháp mặt bằng tiên kháp rồng
– – – Tiên quỷ, tiên thánh, thần tiên
Sui gia là bà con tiên
Ăn ở không hiền là bà con quỷ
– – – Tiên cú
Con tiên cái cú
—o—
Mẹ cú, con tiên
—o—
Không tiền tiên thành cú
—o—
Cha mẹ cú đẻ con tiên,
Cha mẹ hiền sinh con dữ
—o—
Ở đời nên phải chiều đời
Chồng thời như cú, vợ thời như tiên
Bởi chưng bố mẹ tham tiền
Cho nên cú ở với tiên cùng đời
Bao giờ mãn kiếp con cú kia ơi
Thì tiên với cú mới rời được nhau
—o—
Nghe vẻ nghe ve
Nghe vè cờ bạc
Đầu hôm xao xác
Bạc tốt như tiên
Đêm khuya hết tiền
Bạc như chim cú.
Cái đầu sù sụ
Con mắt trõm lơ
Hình đi phất phơ
Như con chó đói
Chân đi cà khói
Dạo xóm dạo làng
Quần rách lang thang
Lấy tay mà túm…
—o—
Nghe vẻ nghè ve
Nghe vè đánh bạc
Đầu hôm xao xác
Bạc tốt như tiên
Đêm khuya không tiền
Bạc như chim cú
Cái đầu xù xụ
Com mắt trõm lơ
Hình đi phất phơ
Như con chó đói
Chân đi cà khói
Dạo xóm dạo làng
Quần rách lang thang
Lấy tay mà túm.
TIÊN : CẢNH GIỚI
– – – Tiên sa, tiên giáng
Tối thì đẹp tựa tiên sa
Ngày nom rũ rượi như gà phải mưa
Báu gì hương chạ hoa thừa
Chẳng thà chẵn lẻ Hai Cua cho rồi
—o—
Thà làm hạt cát Tiên Sa
Còn hơn làm mảnh đá hoa trong chùa
– – – Cảnh tiên, động tiên, cung tiên, cõi tiên, tiên giới
Bây giờ ta gặp nhau đây
Khác chi Từ Thức lạc rày động tiên
—o—
Trách chàng Từ Thức vụng suy
Cõi tiên chẳng ở, về chi cõi trần
—o—
Đêm qua bước chân lên trời
Lạc đường lạc ngõ gặp người cung tiên
Ước gì duyên sẽ bén duyên
Cho duyên cõi thọ thành duyên cõi trần
Dạ buồn chân bước phân vân
Trời xui anh thẳng tới sân tơ hồng
– Ông Tơ ông có nhà không
Ông ra xua chó tôi cùng với nao!
Tơ duyên ông cất nơi nào
Cất trong chum quả hay vào ao sen?
Người nào trái kiếp lỡ duyên
Thì ông xe lại cho liền một đôi
Còn như cô ấy với tôi
Thì ông xe thẳng làm đôi vợ chồng.
– Nàng tiên nâu
Có thằng chồng ghiền như ông tiên nho nhỏ,
Tối lại vô mùng, đèn đỏ tợ sao
—o—
Có được chồng ghiền như ông tiên nho nhỏ
Xét lại thấy buồn, tôi muốn bỏ ông tiên
—o—
TIÊN
– Là tiên
Ăn được, ngủ được là tiên,
Không ăn, không ngủ như tiền vứt đi;
—o—
Ăn được ngủ được là tiên
Không ăn không ngủ như điên như khùng
—o—
Quần chằm áo vá là tiên
Quần trơn áo mỏng nhưng tiền đi vay
—o—
Ở xa anh tưởng là tiên
Lại gần mới biết em chẳng hiền hơn ai
—o—
Bố đĩ giàu, bố đĩ tiên
Ông tổng không tiền, ông tổng tểnh
—o—
Chồng già vợ trẻ là tiên
Vợ già, chồng trẻ là duyên trên đời
– Như tiên
Sướng như tiên
—o—
Đẹp như tiên
—o—
Trắng như tiên
—o—
—o—
Tốt như tiên
—o—
Đẹp như tiên, lo phiền cũng xấu
—o—
Ông trăng mà bảo ông trời
Những người hạ giới là người như tiên
Ông trời mà bảo ông trăng
Những người hạ giới mặt nhăn như tườu
—o—
Trắng như tiên, không phải duyên anh không tiếc
Đen như cục than hầm, duyên hợp anh ưng
—o—
Trắng như tiên
Vô duyên bồ hố mại
Đen như cục than hầm
Cháu ngoại ông Hoàng Chăn
—o—
Khôn như tiên, không tiền cũng dại
Dại như chó, có ló cũng khôn
—o—
Ta như tiên ở trên trời
Trước sau gắn bó không rời nhau ra
—o—
Tưởng rằng duyên đẹp như tiên
Ai ngờ như mực mài nghiên vẽ vành
Tưởng rằng duyên đẹp như tranh
Ai ngờ duyên lại như mành rách tan
Tưởng rằng hương quế hương lan
Ai ngờ phấn rữa hoa tàn thế ư
—o—
Con gái kẻ Điền
Như tiên trời giáng
Con trai kẻ Quảng
Như hoẵng lạc rừng
—o—
Rồng nằm núi Chúa
Hạc múa xa chừng
Tối trời quân tử dừng chân
Khuyên em ở lại giữ xuân má đào
Nơi nào chức trọng quyền cao
Tốt như tiên mặc kệ, em chớ trao ân tình.
—o—
Một thương em nhỏ móng tay
Hai thương em bậu khéo may yếm đào
Ba thương cám cảnh cù lao
Bốn thương em bậu miệng chào có duyên
Năm thương má lúm đồng tiền
Sáu thương em bậu như tiên chăng là
Bảy thương em có nguyệt hoa
Tám thương em bậu làm qua phải lòng
Chín thương nước mắt ròng ròng
Mười thương em bậu phải lòng qua chăng?
Mười một em hãy còn son
Mười hai vú dậy đã tròn như vung
Mười ba em đã có chồng
Bước qua mười bốn trong lòng thọ thai …
– Vi tiên
Dĩ thực vi tiên
—o—
Ăn vi chủ, ngủ vi tiên
—o—
Làm trai hiếu sự vi tiên
Chớ mộ thê tử mà quên sinh thành
TIÊN : ĐỘNG TỪ + TIÊN
– Quy tiên
Nhâm Tý, Quý Sửu, Mậu Thân
Nhất vương, nhị đế lần lần quy tiên
– Đòi tiên
Được voi đòi tiên
—o—
– Mua tiên
Có tiền mua tiên cũng được
—o—
Có tiền mua tiên cũng được
Không có tiền mua lược cũng không xong
– Đu tiên
Xích đu tiên lấy tiền cưới vợ,
Xích đu bầu ở đợ ba năm.
—o—
– Gặp tiên
Sông sâu nước chảy làm vầy
Ai xui em đến chốn này gặp anh
Đào tơ sen ngó xanh xanh
Ngọc lành phải giá gái lành phải duyên
Cho hay tiên lại gặp tiên
Phượng hoàng há dễ đứng bên đàn gà
—o—
Chớ thấy duyên muộn mà phiền
Tuy rằng duyên muộn, có tiên đợi chờ
– Lên tiên, thành tiên
– Tu tiên
CÁI GÌ ĐÓ + TIÊN
– Đào tiên
Bông chi thơm bằng bông hoa lý
Quả chi quý bằng quả đào tiên
Kiếm nơi mô thầy thảo, mẹ hiền,
Gởi thân cho trọn vẹn, của với tiền phù vân
– Thuốc tiên, tiên đan
– Nước tiên
Bấy lâu mới gặp duyên mình
Giả như vạn thọ gặp bình nước tiên
– Suối Tiên
—o—
Suối Tiên nước chảy lững lờ
Tiên đi đâu, để bàn cờ rêu phong
Nước mây vắng vẻ tăm mòng
Bền gan ta vẫn rày mong mai chờ
– Bụi tiên >< bụi trần
– Can tiên, thiết tiên, bì tiên : gây, roi, phất trần của tiên ông, que bụi tiên, nhành dương liễu của tiên bà
– Cánh tiên
Bới tóc cánh tiên, bỏ vòng lá liễu
Thấy miệng em cười trời biểu anh thương
—o—
Đầu rồng đuôi phụng cánh tiên
Nửa đêm tỉnh giấc nổi điên la làng
Trung trinh thật đáng tướng hiền
Cảm thương ông Hậu thủ thiềng ba năm.
—o—
Ngó lên ngọn tháp Cánh Tiên
Hỏi thăm ông Hậu thủ thiềng vì ai?
—0—
– Tay tiên
Cùm nụm cùm nịu
Trời đánh tay tiên
Đồng tiền chiếc đũa
Hột lúa ba bông
Con văn con võ
Ăn trộm trứng gà
Bù xa bù xít
Con rắn con rít
Phải ra tay nào
Phải ra tay nầy
Hú chuột…
– Mã tiên
Mình vàng vận áo mã tiên
Ngày ba bốn vợ tối nằm riêng một mình
– Trứng tiên
Da cóc mà bọc trứng tiên
Của mua mất tiền mà chẳng được ăn
TIÊN (thời gian, vận hành)
– tiên >< hậu
Tiên chủ hậu khách
—o—
Tiên học lễ, hâu học văn
—o—
Bát quái tiên thiên, bát quái hậu thiên
—o—
– Trước tiên, đầu tiên, thoạt tiên, ưu tiên
– Tiên đoán, tiên tri, tiên lượng, tiên định, tiên khảo, tiên kiến, tiên liệu, tiên nghiệm
– Tiên đề, tiên chỉ,
– tiên thiên
tiên thiên bất túc
– tiên phong
—0—
tiên phong đạo cốt
– tiên quyết
—o—
Điều kiện tiên quyết
– tiên tiến
Vì ai nên nỗi sầu này
Chùa Tiên vắng vẻ, tớ thầy xa nhau
—o—
Ngày xuân em liệu có dài
Chơi chùa Tiên kẻo một mai nữa già
—o—
Ai lên Hương Tích chùa Tiên
Gặp cô sư bác, anh khuyên đôi lời
Đem thân làm cái kiếp người
Tu sao cho trọn kiếp người mà tu
—o—
– Phụng Tiên
Quýt giấy Hương Cần
Cam đường Mỹ Lợi
Vải trạng cung Diên
Nhãn lồng Phụng Tiên
Đào tiên Thế Miếu
Thanh trà Nguyệt Biều
Dâu da rừng Truồi
Hột sen hồ Tịnh
– Cánh Tiên
Ngó lên ngọn tháp Cánh Tiên
Cảm thương ông Hậu thủ thiềng ba năm.
—o—
– Cồn Tiên
Chớ chê trai Hà Tiên mà rằng
Chớ trai Hà Tiên nọ nhiều thằng có nhân
—o—
Trai nào khôn bằng trai Long Mỹ
Gái nào mũm mĩm bằng gái Hà Tiên
—o—
Rồng chầu biển Bắc, phụng múa Hà Tiên
Anh thương em gặp mặt thương liền
Tỉ như Lữ Bố, Điêu Thuyền thuở xưa
– Thuỷ Tiên
Nhất cao là núi Tản Viên
Nhất sâu là vũng Thủy Tiên cửa Vường
—o—
– Cầu Tiên
Chè vối Cầu Tiên,
Bún sen Tứ Kỳ
—o—
– Tiên Du
– Cát Tiên
– Tiên Phước
Ai về nhớ quế Trà My
Nhớ tiêu Tiên Phước, nhớ mì Hội An.
—o—
– Tiên Châu
Tiên Châu có bãi cát vàng
Có cầu Vạn Củi, có hàng dừa xanh
– Tiên Lữ
Đồn rằng Tiên Lữ vui thay
Bên đông có miếu, bên tây có chùa
Giữa làng có đình thờ vua
Xung quanh nước chảy, đò đưa sớm chiều
—o—
TIÊN NHÂN VẬT
– Vân Tiên
Vân Tiên cõng mẹ chạy ra,
Đụng phải Chà Và, cõng mẹ chạy vô.
Vân Tiên cõng mẹ chạy vô,
Đụng phải ông Tây cồ, cõng mẹ chạy ra.
—o—
Đạo vợ chồng anh phải xét cho xa
Anh Vân Tiên mù mắt chị Nguyệt Nga còn chờ
—o—
Tình cờ ta gặp lại ta
Vân Tiên mới gặp Nguyệt Nga một lần
—o—
Vân Tiên ngồi dựa gốc dừa
Dừa khô nó rụng bể đầu Vân Tiên.
—o—
Vân Tiền, Vân Tiễn, Vân Tiên
Ai cho đồng tiền tôi kể Vân Tiên
—o—
Con rắn hổ nó mổ con rắn rồng,
Tiền kẽm xỉa với tiền kẽm, tiền đồng xỉa riêng.
Nguyệt Nga kết với Vân Tiên,
Cha con Bùi Kiệm ngồi riêng một mình.
—o—
Kể từ ngày thiếp cách chàng xa
Như Vân Tiên lâm bệnh, Nguyệt Nga cống Hồ
Thiếp xa chàng, ruột héo gan khô
Hang Thương Tòng chàng đợi, chốn Biển Hồ thiếp thương
Sống làm chi cách trở hai phương
Liều mình thác xuống suối vàng gặp nhau
– Mao tiên
Cheo leo nước đỉnh non Bồng
Kìa am Vũ Khách, nọ vùng Mao Tiên
Bởi thấy thuyền quyên, khiến cho anh rầu rĩ
A, thôi đi nà, bực lắm nà, da diết lắm nà
Nuốt ức xong cái chung tình từ xưa cho đến nay
Kìa kìa, ngọn đèn ai thắp hướng tây
Một ngọn đèn chong
Hai ngọn đèn chong
Ba bốn ngọn đèn chong
Ngó vào trong lặng phắt ngó ngoài này xơ rơ
Tình bằng thì giữ trong cái ba ta
Lo bề quân lính kẻo mà nát lưng.
– Tiên Bửu
Anh không thương em, đừng nói chuyện sập sò
Giả như Tiên Bửu đưa đò giang tân
—o—
Nè em Tiên Bửu ôi
Nhớ em, chưa ăn xôi mà anh như gặp hồi no bụng
Chưa ăn bún mà anh cũng no hơi
Thương em quên đứng, quên ngồi
Ngứa đầu quên gãi, đứt ruột rồi quên đau.
– Trung Tiên
Trà Vinh có bún nước lèo
Có chùa Ông Mẹt, ao đào Bà Om
Có đình thờ vía Quan Công
Ðền thần Hiếu Tử thờ Trần Trung Tiên.
– Miếu Thuỷ Trung Tiên (hồ Tây)
TIỂN
Ông tiển ông tiên
Ông có đồng tiền
Ông giắt mái tai
Ông cài lưng khố
Ông ra hàng phố
Ông mua miếng trầu
Ông nhai nhóp nhép
Ông mua con tép
Về nhà ăn cơm
TIỀN
– Tiền
Tiêu tiền như rác
—o—
Tiền dư thóc mục
—o—
—o—
Tiền trao, cháo múc
—o—
Gạo tiền như nước
—o—
Mạnh vì gạo, bạo vì tiền
—o—
Tiền nào của ấy
—o—
Thấy tiền tối mắt
—o—
Tiền mất tật mang
—o—
Tiền trong nhà tiền chửa,
Tiền ra cửa tiền đẻ
—o—
Con người méo mó mới có đồng tiền
—o—
Tiền một đồng mà đòi hồng không hột
—o—
Nuôi con không phép kể tiền cơm
—o—
Con người méo mó mới có đồng tiền
—o—-
Tiền vào nhà khó như gió vào nhà trống
—o—
Đồng tiền lận
Nhân nghĩa kiệt
—o—
Mười quan tiền công không bằng một đồng tiền thưởng
—o—
Tiền vào như nước
—o—
Đen bạc đỏ tình
—o—
Cha tiền, mẹ bạc
—o—
Tiền bạc phân minh
—o—
Sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi
—o—
Có tiền mua tiên cũng được
Không có tiền mua lược cũng không xong
—o—
Tiền bạc đi trước
Mực thước đi sau
—o—
Tiền trinh đổ lẫn tiền vàng
Để trong khăn gói đố nàng biết chi?
– Tiền trinh đổ lẫn tiền chì
Để trong khăn gói đố gì hởi anh?
—o—-
Ho ra bạc, khạc ra tiền
—o—
Ngồi đống thóc, móc đống tiền
—o—
Tiền tài như phấn thổ,
Nghĩa trọng tợ thiên kim
Con le le mấy thuở chết chìm
Người bạc tình bạc nghĩa kiếm tìm làm chi
—o—
Tiền tài nay đổi mai dời
Nghĩa nhân gìn giữ trọn đời với nhau
—o—
Lấy đồng tiền làm lào
—o—
Tiền không chân, xa gần đi khắp
—o—
Chim quyên nó đậu bụi riềng
Dẫu bà con ruột không tiền cũng xa
—o—
Đồng tiền liền khúc ruột
—o—
Tiền cờ bạc gác ngoài sân
—o—
—o—
Tiền quý, quỳ tiến
—o—
Tiền nào xỏ không lọt chuỗi
—o—
—o—
Tiền là gạch, ngãi là vàng
Muốn bán vàng mua ngãi, ngại chàng giá cao
—o—
Tiền trao ra gà bắt lấy
—o—
Trăm ơn không bằng hơn tiền
—o—
Tiền ngắn mặt dài
—0—
Tiền là phấn thổ, nhân ngãi thời thiên kim
—o—
Tiền tài như phấn thổ
Nhân nghĩa trị thiên kim.
—o—
Kẻ một quan khinh kẻ chín tiền
—o—
Có tiền chán vạn người hầu
Có bấc có dầu chán vạn người khêu
—o—
Đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn
—o—
—o—
Đồng tiền hai mặt
—o—
Lạnh như tiền
—o—
Tiền buôn tiền bán thì để trong nhà
Tiền cờ tiền bạc thì ra ngoài đường
—o—
Ai che con mắt bậu đi,
Bậu coi đồng bạc, đồng chì như nhau.
—o—
Quan văn mất một đồng tiền
Xem bằng quan võ mất quyền quận công
—o—
Thua kiện mười bốn quan năm,
Được kiện mười lăm quan chẵn
—o—
Ai ai cũng tưởng bậu hiền
Cắn cơm không bể, cắn tiền bể hai
—o—
Ở xa nghe tiếng em cười
Trong tay cầm nén vàng mười cũng trao
—o—
Những người con mắt lá răm
Lông mày lá liễu, đáng trăm quan tiền
—o—
May sao may khéo là may
Vớ được đồng bạc đổi ngay mười hào!
—o—
Đàn bà chơi với đàn bà
Một đồng tiền gián đúc ra chuông kềnh
—o—
Hạt tiêu nó bé nó cay
Đồng tiền nó bé nó hay cửa quyền
—o—
Mất tiền mua mâm thì đâm cho thủng
Mất tiền mua thúng thì đụng cho mòn
—o—
Đồng tiền không phấn không hồ
Sao mà khéo điểm khéo tô mặt người
—o—
Có tiền chó hóa kỳ lân
Không tiền kỳ lân hóa chó
—o—
Có tiền chén chú chén anh
Hết tiền đủng đỉnh ra tình không vui.
—o—
Chẳng gì tươi tốt bằng vàng
Chẳng gì lịch sự nỏ nang bằng tiền
—o—
Trèo lên cây bưởi hái bòng
Đưa dao ta gọt xem lòng ngọt chua
Bòng em không ngọt không chua
Tiền trăm bạc núi chưa mua được bòng
—o—
Con cóc là cậu ông trời
Hễ ai đánh nó thì trời đánh cho
Con cóc là cậu thầy nho
Hễ ai nuôi nó trời cho quan tiền
—o—
Ai chồng, ai vợ mặc ai
Bao giờ ra bản, ra bài hẵng hay
Bao giờ tiền cưới trao tay
Tiền cheo rấp nước mới hay vợ chồng
—o—
Mê anh chẳng bởi túi tiền
Thấy anh lịch sự có duyên dịu dàng
—o—
Anh thương em, không phải thương bạc với tiền,
Mà thương người nhân hậu, lưu truyền kiếp sau
—o—
Đò đưa một chuyến ba tiền
Bớ cô bán bột xuống thuyền tôi đưa
—o—
Đò đưa một chuyến năm tiền
Đưa luôn hai chuyến trả liền một quan
—o—
Đồng ruộng xanh
Gò má em đỏ
Cặp mắt đen huyền
Cái miệng hay cười chúm chím lúm đồng tiền
Có phải thương anh, em ừ một tiếng anh chết liền cũng vui
—o—
Đôi ta đã trót hẹn hò
Đẹp duyên cứ lấy chớ lo bạc tiền
—o—
Thương anh không tính bạc tiền
Hun nhau một cái chết liền cũng vui
—o—
Anh thương em thương lụn, thương bại, thương dại, thương điên
Anh cầm một tiền anh nói rằng một quan
Tấm lưới chồng anh phơi dọc phơi ngang
Phơi đi phơi lại cốt chờ nàng đi qua
—o—
Bây giờ tiền hết gạo không
Anh ơi trở lại mà trông lấy hòm
Bao giờ tiền có gạo còn
Bấy giờ tôi lại giữ hòm cho anh
—o—
Kiếm nơi cha thảo mẹ hiền
Gửi thân khuya sớm bạc tiền không ham
—o—
Gạo chợ một tiền mười thưng
Mẹ con nhịn đói vì chưng không tiền
—o—
Ông tiền ông thóc, ông cóc gì ai!
—o—
Ngẩn ngơ như chú bán gà
Tiền rưỡi chẳng bán, bán ba mươi đồng
—o—
Hai đứa mình giống thế cây cau
Anh bẹ em bẹ nương nhau sống đời
Anh đừng thấy khó ở đời
Tiền là phấn thổ, nhân ngãi thời thiên kim
—o—
Thằng Cuội ngồi gốc cây đa
Thò chân xuống giếng được ba đồng tiền
Một đồng mua trống mua kèn
Một đồng mua mỡ đốt đèn thờ vua
Một đồng mua bó rau khoai
Thái ra cho nhỏ, thờ hai ông bà
– Tiền Điạ danh
Tiếng đồn Đông Phước nhiều tre
Tham Hội nhiều lúa, Châu Me nhiều tiền.
—o—
—o—
– Tiền đồ
Mất hết tiền dồ (hà đồ lạc thư)
– Tiền >< Hậu
Tiền hô hậu ủng
—o—
Tiền trảm hậu tấu
—o—
Thanh vô tiền, Nghệ vô hậu
—o—
Kim tiền cổ hậu
—o—
Tiền dâm hậu thú
—o—
Vô tiền khoáng hậu
—o—
Con cá ra sông, còn mến nước trên đồng
Em về nhớ “kim tiền cổ hậu”, khoan lấy chồng đợi anh.
—o—
Vui vui quớ bạn vui vui
Tiền dâm hậu thú bỏ tui sao đành
Hồi nào lê lựu một nhành
Bây giờ cuối bãi, đầu gành thảm chưa?
– Tiền tổ, Tiền nhân
– Tiền tố, Tiền đề
– Tiền án, tiền sự
– Nhãn tiền
—o—
Lênh đênh thắt thể bãi bèo
Người đời thắt thể gương treo nhãn tiền
—o—
Đời xưa quả báo còn chầy
Đời nay quả báo thấy ngay nhãn tiền.
—o—
Con mắt nhãn tiền
—o—
Nghe đồn tiếng gái thiền quyên
Rủ hò cho thấy nhãn tiền thực hư
—o—
Quân tử thời oán tam niên
Tiểu nhân thời oán nhãn tiền mà thôi
– Hiện tiền
Cao cao, cao tít mù xanh
Tuy cao mù tít vẫn quanh quẩn gần
Dữ lành cân nhắc đồng cân
Mà cơ hạnh phúc chuyển vần chẳng sai
Hiện tiền quá khứ tương lai
Như vòng vòng dính như quay quay tròn
– Tiền cừu
Quản bao Tô Võ chăn trừu
Ba năm oán để tiền cừu chi nguôi
– Án tiền
Đêm năm canh nằm dựa án tiền
Nửa lo gia sự, nửa phiền lòng em.
– Kim tiền
– Hữu tiền
Trường đồ tri mã lực,
Sự cửu kiến nhân tâm.
Sen trong đầm lá xanh bông trắng,
Sen ngoài đầm bông trắng lá xanh.
Chim khôn lót ổ lựa nhành,
Gái khôn tìm chỗ trai lành kết duyên.
Vô dược khả y khanh tướng bệnh,
Hữu tiền nan mãi tử tôn hiền.
Bạc muôn khó chuộng bạn hiền sánh đôi.
Ở trên trời có ngôi sao Bắc Đẩu,
Ở dưới hạ giới có con sông Giang hà,
Sông Giang hà chảy ra biển rộng
Bắc đẩu tinh quay ngõng chầu trời,
Tôi thương mình lắm mình ơi,
Biết sao kể nỗi khúc nhôi ớ mình!
– Tiền đình
– Tiền định
Bâng khuâng bát ngát, câu hát hữu tình
Căn duyên tiền định, hai đứa mình gặp nhau
—o—
Bãi cỏ lau khô sầu ai rã rượi
Thỏ núp lùm chờ đợi bóng trăng
Bãi dài cát nhỏ lăn tăn
Phải duyên tiền định ngàn năm cũng chờ
—o—
– Tiền kiếp
– Tiền duyên
– Chờ anh đã mãn tháng tư
Anh không bước tới, em ừ nơi xa
Mời anh mười sáu qua nhà
Ăn trầu uống rượu nơi xa em kết nguyền
– Phải chi em nói tận từ
Thì anh bước tới tháng tư đã rồi
Vì em ăn nói lôi thôi
Nơi xa họ bước tới đã rồi còn đâu
– Mời anh mười sáu qua nhà?
Mất lòng anh chịu, qua nhà thì không
Anh nguyện cùng em nước mắt chảy bằng sông
Buổi tiền duyên không đặng vợ chồng thì thôi
– Tiền đường
Gió Động Đình mẹ ru con ngủ
Trăng Tiền Đường ấp ủ năm canh
Tiết trời thu lạnh lành lanh
Cỏ cây khóc hạ, hoa cành thương đông
Bống bồng bông, bống bồng bông
Võng đào mẹ bế con rồng cháu tiên
—o—
Tiền Đường, Hậu Tống, Tam Quốc, Châu Do
Em không thương anh, nói chuyện đưa đò
Tỉ như Đắc Kỷ theo phò Trụ Vương
—o—
Sông Tiền cá lội xoè vi
Chị Thúy Kiều sầu anh Kim Trọng tỉ như tui sầu mình
—0—
Đồn em hay truyện Thúy Kiều
Lại đây mà giảng mấy điều cho minh
Vì đâu Kiều gặp Kim sinh?
Vì đâu Kiều phải bán mình chuộc cha?
Vì đâu Kiều phải đi xa?
Vì đâu Kiều phải vào nhà lầu xanh?
Hoa trôi bèo dạt đã đành
Vì đâu mắc phải Sở Khanh nói lừa?
Vì đâu kết tóc xe tơ?
Vì đâu Kiều phải lên chùa làm sư?
Vì đâu Kiều gặp họ Từ?
Báo ân báo oán trả thù sạch không?
Vì đâu Kiều bị mất chồng?
Vì đâu Kiều phải xuống sông Tiền Đường?
Bao nhiêu nghĩa thảm, tình thương
Em ơi giảng hết mọi đường anh nghe …
– Tiền tuyến, tiền tiêu, tiền phương
– Tiềm trạm
– Trận tiền
Đồn rằng quan lớn có danh
Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai.
Vua khen: Rằng ấy mới tài,
Ban cho cái áo với hai đồng tiền.
Đánh giặc thì chạy trước tiên,
Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra.
Giặc sợ giặc chạy về nhà,
Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân.
– Cơm mã tiền
Thương chồng nấu cháo nhơn ngôn
Nấu canh thạch tín, nấu cơm mã tiền
TIỀN : ĐỊA DANH
– Tiền Tam Thai
—o—
Tiền Tam Thai
Hậu cũng Tam Thai
Tả Di Lĩnh Hai Vai
Hữu Kỳ Giang ba ngả
Trai trong làng trong xã
Đều rả rích giao hiền
Trai đèn sách luyện rèn
Gái tằm tơ bông vải
– Sông Tiền, sông Hậu
—o—
Thất Sơn ai đắp mà cao
Sông Tiền sông Hậu ai đào mà sâu
—o—
Sông Tiền sông Hậu cùng nguồn
Thuyền bè tấp nập bán buôn dập dìu
—o—
Sông Tiền cá lội huyên thiên
Lòng anh muốn bắt con cá lội riêng một mình
—o—
Tiền Giang cảnh trí mĩ miều
Ta thương ta nhớ ta liều ta đi
—o—
– Tràng Tiền, Trường Tiền
Chợ Đông Ba đem ra ngoài giại
Cầu Trường Tiền đúc lại xi moong
Ơi người lỡ hội chồng con
Về đây gá nghĩa vuông tròn nước non
—o—
Sống thì canh cửa Tràng Tiền,
Chết thì bộ hạ Trung Hiền kẻ Mơ
TIẾN
– Tiến thủ
– tiến thân
– Tiến vua
Em như mía tiến vừa tơ
Anh như chuối ngự, còn chờ đợi ai?
Núi cao sông hãy còn dài
Thương nhau đã dễ mấy ngày gặp nhau
– Tiến lên, tiến tới, tiến về,
Tiến thoái lưỡng nan
– Tiến bước
– tiến vọt, chậm tiến, tiến kịp, tiến vọt
tuần tự nhi tiến
– Tiến bộ, Tiến hoá
– tiến công, tiến quân
– tiến độ, tiến hành, tiến trình, tiến triển
– tiến sĩ
Duyên mình bắt bén duyên ta
Cũng bằng tiến sĩ đi ba lọng vàng
—o—
Đôi ta cầu của cầu con
Con đẹp giống mẹ con giòn giống cha
Con gái dệt cửi trong nhà
Con trai đi học đỗ ba khóa liền
Con lớn thì đỗ Trạng nguyên
Hai con Tiến sĩ đỗ liền cả ba.
—o—
Anh nay đương lúc còn trai
Anh đi học tập ở nơi kinh kì
Chiếu vua mới mở khoa thi
Anh sắm nghiên bút vào thi đỗ liền
Khoa trước thời đỗ giải nguyên
Khoa sau tiến sĩ đỗ liền hai khoa
Vinh quy bái tổ về nhà
Ăn mừng khai hạ có ba bốn ngày
—o—
Một giỏ ông đồ,
Một bồ ông cống,
Một đống ông nghè,
Một bè tiến sĩ,
Một bị trạng nguyên,
Một thuyền bảng nhãn
– cải tiến, cấp tiến (chủ nghĩa)
– diễn tiến
– hành tiến
– hãnh tiến
– luỹ tiến, tiệm tiến, tịnh tiến
– nam tiến, bắc tiến
– quyết tiến
– tăng tiến
– tân tiến
– tiên tiến
– tiền tiến
– vọt tiến
– xúc tiến
TIỆN
– Bằng như tiện
Đôi ta như đũa trong kho,
Không tề, không tiện, không so cũng bằng
—o—
Bằng nhau như tiện
—o—
Xuống sông bơi trải
Lên bãi trồng vừng
Một đấu đôi thưng
Bằng nhau như tiện
Chim kêu lấy tiếng
Áo mặc lấy màu
Đừng chê tôi khó
Khó thì có khó
Nhưng được con người
Phòng khi có đám ăn chơi
Chồng xinh vợ lịch
—o—
Như tiện như tề
—0—
Mồng năm chợ Ó
Quan họ dồn về
Hội vui lắm lắm
Chưa kịp đi tắm
Chưa kịp gội đầu
Trầu chửa kịp têm
Cau chưa kịp bổ
Miếng lành, miếng sổ
Miếng lại quên vôi
Người có yêu tôi
Thì người cầm lấy
Các anh đứng đấy
Thầy mẹ đứng đâu?
Mời lại xơi trầu
Mừng cho dâu mới
Mặt trời đã tối
Đám hội đã tàn
Ai có hồng nhan
Mang ra chơi hội
Dưới sông múa rối
Trên bãi trồng vừng
Một đấu, một thưng
Bằng nhau như tiện
Như tiện như tề
Kẻo thế gian chê
Chồng cao vợ thấp!
– Tiện gỗ, tiện mía
Tay cầm tấm mía tiện tư
Nửa thì nấu mật, nửa dư nấu đường
Em thương, thầy mẹ chẳng thương
Nào em có quản quê hương xa gần
Rượu ngon rót lấy chín tuần
Lòng em đã quyết mười phân lấy chàng
—o—
Tay cầm khẩu mía tiện tư
Nửa thì nấu mật, nửa dư nấu đường
Trai đương tơ, vợ con chưa có
Đêm nằm vò võ cái xó giường không
Gió bên đông đưa vào lạnh ngắt
Giữ bức thư hồng nằm cạnh một bên
—o—
Khen ái khéo tiện ngù cờ,
Khéo xây bàn án, khéo thờ tổ-tiên
– Thợ Tiện
Nghìn thu gặp hội thái bình,
Trải xem phong cảnh khắp thành Thăng Long.
Phố ngoài bao bọc thành trong,
Cửa Nam, Giám, Bắc, Tây, Đông rõ ràng.
Ba mươi sáu mặt phố phường,
Hàng Giầy, Hàng Bạc, Hàng Ngang, Hàng Đào.
Người đài các, kẻ thanh tao,
Qua hàng thợ Tiện lại vào Hàng Gai.
Hàng Thêu, Hàng Trống, Hàng Bài,
Hàng Khay trở gót ra chơi Tràng Tiền
Nhác trông chẳng khác động tiên,
Trên đồn cờ kéo, dưới thuyền buồm giăng.
Phong quang lịch sự đâu bằng,
Dập dìu võng lọng, tưng bừng ngựa xe. …
– Con tiện
– Hà tiện
Hà tiện mới giàu, cơ cầu mới có
—o—
Buôn tàu bán bè không bằng ăn dè hà tiện
—o—
Hà tiện để tiền cho vay
Đến khi xuống vực khoanh tay ngồi buồn
—o—
Hà tiện mà ăn cháo hoa
Đồng đường đồng đậu cũng ra ba đồng
—o—
Buôn Ngô buôn Tàu không giàu bằng buôn hà tiện
—o—
Cơm khô là cơm thảo,
Cơm nhão là cơm hà tiện
– Bần tiện
Tào khương chi thê bất khả hạ đường
Bần tiện chi giao mạc khả vong
Không xong đã biết không xong
Ở cho hết dạ hết lòng thì thôi
– đê tiện, ty tiện,
– Tiện thiếp, tiện nữ,
– hạ tiện
– Tiện đây
Bấy lâu ao ước ước ao
Tiện đây mận mới hỏi đào một khi
Vì đào nên mận ra đi
Đào còn mê mẩn việc gì xa xôi
Đào thấy mận đào ngồi lơ lửng
Mận thấy đào mận đứng mận trông
Ước khi nào đào vợ mận chồng
Đào yêu mận mến mặn nồng cả đôi
—o—
Tiện đây ăn một miếng trầu
Hỏi rằng quê quán ở đâu chăng là?
—o—
Tiện đây đưa một miếng trầu
Chẳng ăn cầm lấy cho nhau bằng lòng
Hai ta cùng xóm cùng làng
Cùng chung bác mẹ, họ hàng đông vui
Miếng trầu nên nghĩa chàng ơi
Chàng mà ưng thuận, thiếp tôi theo cùng
—o—
Tiện đây xơi một miếng trầu
Gọi là nghĩa cũ về sau mà chào
– Bất tiện, thuận tiện, lưỡng tiện
Nhất cử lưỡng tiện
– Tiện lợi, tiện dụng, tiện dùng
– Phương tiện
Ơn chàng đã có lòng vì
Ngỏ lời phương tiện muốn bề tóc tơ
Nhân khi em ở lại nhà
Làm nghề canh cửi sớm khuya chuyên cần
Vốn riêng được một vài trăm
Đem đi buôn bán Đồng Xuân chợ này
Buôn hàng vải lụa bấy nay
Nhờ trời vốn lãi độ ngày ba trăm.
– Tiện ích, tiện nghi,
– Tiện tay,
– Tiện đường, tiện nơi
Cổ Đô thật chốn giang hồ
Ai đi đến đất Cổ Đô cũng nhìn
Trên bờ gió thổi rung rinh
Dưới sông sóng đánh rập rình thêm vui
Thuyền bè lên ngược xuống xuôi
Tiện đường buôn bán tiện nơi đi về
– Nhân tiện, tiện thể
– Tuỳ tiện
– Giản tiện
– Tiểu tiện (thuỷ), trung tiện (khí), đại tiện (đại)
TIỄN
– Tiễn ai đó : tiễn khách
Tiễn anh một quãng đường đê
Anh về làng Láng, em về Gia Lâm
Về nhà luống những âm thầm
Bao giờ cho hết nhớ, để trầm hết hương
– Tiễn biệt
– Tiễn đưa
Việc đời biến đổi ai hay
Thù nay thành bạn, bạn nay ra thù
Cũng thì một cuộc tiễn đưa
Gông cùm bên nớ, lọng cờ bên ni.
– Tiến phát : cắt bằng kéo
– Cung tiễn : bắn cung
– Hoả tiễn : tên lửa
– Giao tiễn : kéo
– Lịnh tiễn : Lá cờ nhỏ có thêu chữ Lịnh có mũi tên cuốn bên trong dùng ra lịnh
– Thực tiễn : xéo chân lên