MEN là một vận hành dọc theo biên xứ sở hoặc vượt qua bên xứ sở để chuyển hoá từ xứ sở này sang xứ sở khác : mon men, men theo, men tới ..
—o—o—o—
CÁC DẠNG MEN
– Men (hình, vật chất bọc hình vật chất cứng)
– – Men sắt (votron bọc proton)
– – Men sứ (votron bọc neutron)
– – Men răng (votron bọc photon)
– Men (vật chất âm chuyển hoá vật chất dương)
– – Men của thực phẩm lên men
– – Men của hệ tiêu hoá
– – Men lá, men nước, men cục …
– Men (tinh thần vận hành trong máu) : tinh thần
– – Men tình
– – Men chiến thắng
– Men : tinh thần, linh hồn & vật chất, thân thể
– – Ma men : đối tượng dạng chập và lệch biên không thời gian, trong quá trình chuyển hoá, nên rơi vào tình trạng ở giữa các trạng thái không thời gian khác nhau, không định được
– – – Ma chưa siêu thoát
– – – Người say, người nghiện chưa thoát được khỏi men rượu
– – Con men
– – – Men chuyển hoá xác thải vào đất
– – – Men chuyển hoá thức ăn …
– – Men cái : là men có thể sinh sôi, phát triển ở những môi trường khác nhau, có thể di chuyển từ chỗ này sang chỗ khác để tạo nên các cộng đồng men mới
—o—o—o—
LÊN MEN TRONG TỰ NHIÊN
LÀM MẬT
– Mật mía (thân)
– Mật khoai (củ)
– Mật hoa
– Mật ong
– – Đối ứng với làm mật là làm mạch nha
– – Lên men mật ong có nhiều cấp độ liên quan đến các cấp độ hương, vị (ngọt, chua, cay), hình và âm
NẢY MẦM
– Nảy mầm từ hạt
– Mọc mầm từ củ
CHÍN CÂY
– Quả chín cây
– – Đối ứng với chín cây là dấm quả xanh cho chín và quá trình ngâm dấm từ quả
– – Vị : ngọt, chua, cay
MỤC
– Xác (rác) hữu cơ (lá cây, thân cây, gỗ, quả. …) mục phân huỷ chuyển hoá thành đất
– – Đối ứng với quá trình mục là tiêu
TIÊU
– Tiêu hoá
– – Đối ứng với quá trình tiêu là mục
—o—o—o—
CÁC SẢN PHẨM LÊN MEN
Lên men là quá trình làm chín thức ăn bằng men vi sinh để thúc đẩy quá trình chuyển hoá nội tại, mà không dùng kỹ thuật nấu nướng bằng lửa như luộc, rán, hấp, nướng …
RƯỢU : gạo, ngô, sắn … hoặc hoa quả lên men
– Rượu Bàu Đá
– Rượu Đoác Trường Sơn
– Rượu Bâu Hoành Bồ
– Rượu làng Ngâu
– Rượu kẻ Mơ
– Rượu ủ men lá
BIA
– Bia gừng
DẤM
– Dấm (củ quả lên men)
– Dấm cho củ quả chín
TRÀ
– Trà lên men
– Các dạng đồ uống lên men và có cồn khác
MẺ
– Mẻ (cơm tẻ lên men)
CƠM RƯỢU
– Cơm rượu, rượp nếp (cơm nếp lên men)
BÁNH
– Bánh (có ủ men, lên men)
ĐẬU
– Đậu phụ : ăn phần bã, bỏ phần nước
– Chao (đậu phụ lên men)
– Tương (đậu tương lên men)
– – – Tương Bần (Yên Nhân, thị xã Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên)
– – – Tương Cự Đà (Thanh Oai, Hà Nội)
– – – Tương nếp ở làng cổ Đường Lâm (Sơn Tây, Hà Nội)
– – – Tương nếp Úc Kỳ, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên
– – – Tương Dục Nội, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh
MUỐI
– Dưa, bắp cải … muối
– Cà, hành, kiệu, sung muối
SỮA
– Sữa chua (sữa lên men)
– Pho mát (váng sữa lên men)
– Các sản phẩm lên men từ sữa khác
MẮM : lên men cá tôm
– Mắm nêm
– Mắm tôm
– Mắm tép
– Mắm cá
NEM : lên men thịt
– Nem chua
– – – Nem Vẽ
Giò Chèm, nem Vẽ
– – – Nem Bùi (Bùi Xá, Ninh Xá, Thuận Thành, Bắc Ninh)
– – – Nem chua Thủ Đức
Biên Hòa có bưởi Thanh Trà
Thủ Đức nem nướng, điện bà Tây Ninh
– – – Nem chua Đông Hương (Thanh Hoá)
– – – Nem Lai Vung
– – – Nem nắm Giao Thuỷ
Tay cầm bầu rượu, nắm nem
Mải vui quên mất lời em dặn dò
MẠCH NHA
– Lên mầm
KẸO
MỨT
Ô MAI
GIÁ
– Làm giá đỗ
—o—o—o—
TÊN ĐI CẢ BỘ MEN
– MEN : DANH TỪ
– – Ma men
– – Con men
– – Cái men
– MEN : DANH TỪ
– – Men cái
– MEN : DANH TỪ
– – Hơi men
Con thì đói khóc như ri
Chồng thì uống rượu li bì ngày đêm
Đem tiền mua lấy cái say
Hơi men giở giọng bầy nhầy bên tai
Bữa hôm cùng với bữa mai
Cua rang ốc nướng kéo dài thâu canh
Xương sông lá lốt lá chanh
Rau thơm rau húng tỏi hành chắt chiu
Trách ai không nghĩ một điều
Vợ con nheo nhóc nỡ liều uống say
– – Nước men
– – Cục men
– MEN : DANH TỪ
– – Vị men
– – Hương men
– MEN : ĐỘNG TỪ
– – Men tới, men lại,
– – Men theo, men dọc
– – Mon men
Huyện Tống Sơn có chàng Từ Thức,
Rắp mon men lên cõi thiên đường.
Rủ nhau lên núi lên nương,
Tìm thời chẳng thấy những thương cùng sầu.
– MEN : DANH TỪ
– – Men răng
– MEN : ĐÔNG TỪ
– – Bọc men răng
– MEN : DANH TỪ
– – Nước men : Chất bọc ngoài đồ sắt, đồ kim loại, đồ sứ, đồ sành
Ai về thăm xóm Lò Nồi
Mà xem cái bát sáng ngời nước men
– – Màu men : men lam
– – Men sứ, men sắt
– MEN : ĐỘNG TỪ
– – Tráng men : Tráng men cho sắt và cho đồ sứ
– MEN : DANH TỪ
– – Men tiêu hoá
– – Men ruột
– – Men gan
– MEN : ĐỘNG TỪ
– – Tiết men tiêu hoá
– MEN : DANH TỪ
– – Men giấm
– – Men bia
– – Men rượu
Đôi ta như rượu với men,
Đang say ngây ngất, ai dèm chớ xa.
– – Men sữa
– – Gạo men
– – Bánh men
Vè bánh trái (II)
Bánh đứng đầu vè
Ðó là bánh tổ
Cái mặt nhiều lỗ
Là bánh tàn ong
Ðể nó không đồng
Ðó là bánh tráng
Ngồi lại đầy ván
Nó là bánh quy
Sai không chịu đi
Ðó là bánh bàng
Trên đỏ dưới vàng
Là bánh da lợn
Mây kéo dờn dợn
Là bánh da trời
Ăn không dám mời
Nó là bánh ít
Băng rừng băng rít
Ðó là bánh men
Thấy mặt là khen
Nó là xôi vị
Nhiều nhân nhiều nhị
Là bánh trung thu
Vô lửa nổi u
Ðó là bánh phồng
Ðem thả giữa dòng
Ðó là bánh neo
Ra nắng dẻo queo
Ðó là bánh sáp
Không ai dám xáp
Ðó là bánh xe,
Xỏ lại tréo que
Ðó là bánh rế
Ăn rồi còn ế
Ðó là bánh dừa
Ăn không có chừa
Ðó là bánh tiêu
Ðể lâu nó thiu
Vốn là bánh ướt
Chưa ăn giấu trước
Nó là bánh cam
Bỏ vô khám giam
Ðó là bánh còng
Ôm ấp vào lòng
Nó là bánh kẹp
Xem coi thật đẹp
Ðó là bánh chưng
Chồng nói mới ưng
Ðó là bánh hỏi
Ðêm nằm mệt mỏi
Ðó là bánh canh
Kéo níu từng khoanh
Ấy là bánh tét
Ráp lại từng nét
Nó là bánh gừng
Bước lên có từng
Ðó là bánh cấp
Nằm ngủ dưới thấp
Là bánh hạ nhân
Mình nó trợt trơn
Ấy là bánh lọt
Ăn thơm mà ngọt
Là bánh hoa viên
Ăn khỏi trả tiền
Ðó là bánh bao
Ðem liệng đàng sau
Là bánh quai vạc
Trắng trong như bạc
Là bánh xu xê
Mặt tràng ê hề
Ðó là bánh bún
Mình đen lốm đốm
Là bánh hạt mè
Thấy ai cũng kè
Ðó là bánh dập
Người thích mặt chắc
Ðó là bánh dày
Nói nghe rất hay
Ðó là bánh mật
Bụng no ấm cật
Ðó là bánh âm
Mình mẩy trắng trong
Là bánh bột lọc
Ai cũng mời mọc
Là cái bánh trôi
Ðứng không thấy vui
Ðó là bánh bò
Nằm cứ co ro
Ðó là bánh cuốn
Cái gì cũng muốn
Nó là bánh đa
Dứt hoài không ra
Nó là bánh dẻo
Nổi trôi khắp nẻo
Ðó là bánh bèo
Giàu mãi không nghèo
Chính là bánh khoái
Ðược người ưu đãi
Là bánh phồng phềnh
Nhẹ mỏng và mềm
Ðó là bánh cốm
Áo quần lốm đốm
Nó là bánh gai
Một giống như hai
Chính là bánh đúc
Tròn cho một cục
Ðó là bánh vo
Ăn hoài không no
Ðó là bánh vẽ
Dùng cho lính trẻ
Là bánh chè lam
Ăn uống tham lam
Ðó là bánh ú
Ði mấy không đủ
Ðó là bánh giò
Từng đoạn quanh co
Ðó là bánh khúc…
– MEN : ĐỘNG TỪ
– – Lên men (sữa, rượu, cơm, bánh …)
– – Say men
Rượu say vì bởi men nồng
Vợ mà biết ở, ắt chồng phải theo
– – Làm men
Bớ này anh nó ơi
Số phận em giao phó cho trời xanh
Lấy anh em không lấy,
nhưng dạ cũng không đành làm ngơ
Vốn em cũng chẳng bơ thờ
Em đã hằng chọn trong lóng đục,
nhưng vẫn còn chờ nợ duyên
Vốn em muốn lấy ông thầy thuốc cho giàu sang,
nhưng lại sợ ổng hay gia hay giảm
Em muốn lấy ông thầy pháp cho đảm,
nhưng lại sợ ổng hét la ghê gốc
Em muốn lấy chú thợ mộc,
nhưng lại sợ chú hay đục khoét rầy rà
Em muốn lấy anh thợ cưa cho thật thà,
nhưng lại sợ trên tàn dưới mạt
Em muốn lấy người hạ bạc,
nhưng lại sợ mang lưới mang chài
Em muốn lấy anh cuốc đất trồng khoai,
nhưng lại sợ ảnh hay đào hay bới
Em cũng muốn chọn anh thợ rèn kết ngỡi,
nhưng lại sợ ảnh nói tức nói êm
Bằng lấy anh đặt rượu làm men,
thì lại sợ ảnh hay cà riềng cà tỏi
Em muốn lấy ông nhạc công cho giỏi,
nhưng lại sợ giọng quyển giọng kèn
Em muốn lấy thằng chăn trâu cho hèn,
nhưng lại sợ nhiều điều thá ví
Em muốn lấy anh lái buôn thành thị,
nhưng lại sợ ảnh kêu mắc rẻ khó lòng
Em muốn lấy anh thợ đóng thùng,
nhưng lại sợ ảnh kêu trật niền trật ngõng
Em muốn lấy ông Hương ông Tổng,
nhưng lại sợ việc trống việc gông
Em muốn lấy anh hàng gánh tay không,
nhưng lại sợ đầu treo đầu quảy
Em muốn lấy chú hàng heo khi nãy,
nhưng lại sợ chú làm lộn ruột lộn gan
Em muốn lấy anh thợ đát thợ đan,
nhưng lại sợ ảnh hay bắt phải bắt lỗi
Em muốn lấy anh hát bè hát bội,
nhưng lại sợ giọng rỗi giọng tuồng
Em muốn lấy anh thợ đóng xuồng,
nhưng lại sợ ảnh hay dằn hay thúc
Mấy lời trong đục chẳng dám nói ra
Có thầy giáo tập dạy trong làng xa, hay dạy hay răn
So đức hạnh chẳng ai bằng, lại con nhà nho học
Sử kinh thầy thường đọc, nên biết việc thánh hiền
Gặp nhau em kết nghĩa liền,
Không chờ chẳng đợi, phỉ nguyền phụng loan
– MEN : DANH TỪ
– – Men tình
Chung nhau mấy chén rượu đầy
Không say men rượu lại say men tình
– – Men chiến thắng
– MEN : ĐỘNG TỪ
– – Say men
