ÁN, ÁN THỜ, HƯƠNG ÁN, BÀN ÁN
ÁN (danh từ) : cái bàn chân cao, mặt hẹp
– Hương án : bàn thờ hương hoả
Gác chuông Kẻ Thượng,
Hương án Xa Lang,
Tam quan Tự Đồng
Thứ nhất hương án Xa Lang
Thứ hai gác chuông chùa Thượng,
Chừng nào cho mõ xa đình
Hạc xa hương án, chúng mình mới xa
Chừng nào cho mõ nọ xa đình
Hạc xa hương án, chúng mình mới xa
Lìa cây, sao nỡ lìa hoa
Lìa người bội bạc, đôi ta ai lìa
Ai làm cho mõ xa đình,
Hạc xa hương án, cho mình xa ta
Thân em như trái mãng cầu
Đặt trên hương án, hạc chầu lọng che
– Thân anh như thể con dơi
Bay qua bay lại, giỡn chơi mãng cầu
– Bàn án : bàn thờ tổ tiên
Khen ai khéo tiện ngù cờ
Khéo xây bàn án, khéo thờ tổ tiên
– Tổ tiên để lại em thờ
Anh ra ngoài ải, cầm cờ theo vua
– Án vàng : bàn thờ dát vàng, mạ vàng
Anh làm ông đại trụ, đứng chánh tế giữa làng
Tấm thân em như hai con hạc ngọc, đậu trên án vàng ngó ra
BÀN THỜ, BÀN TỔ, BÀN THỜ TỔ
– Bàn thờ
Ngó lên nhang tắt, đèn mờ
Mẫu thân đâu vắng, bàn thờ lạnh tanh
Rượu ngon chiết để bàn thờ
Ba bốn năm không lạt, sao bây giờ lạt đi?
Ba mươi anh không đi tết
Rạng ngày mồng Một, anh không đi đến lạy bàn thờ
Hiếu trung mô nữa mà biểu em chờ uổng công
– Hôm Ba mươi anh mắc lo việc họ
Sáng mồng Một anh bận việc làng
Ông bà bên anh cũng bỏ huống chi bên nàng, nàng ơi!
– Thân em như bộ lư đồng đỏ bên Tàu
Chở qua Nam Việt lựa nhà giàu bán chơi
– Thân anh như thằng ăn trộm cắt rào
Đụng lê anh cũng bẻ, gặp đào anh cũng quơ
Anh đánh ngạch vô thấu bàn thờ
Trước anh quơ đồ lặt vặt sau anh rờ bộ lư.
– Tối ba mươi anh không về lễ tết
Sáng mùng một anh không lạy giường thờ
Hiếu trung chi anh nữa mà khiến em đợi chờ uổng công
– Anh làm trai nam nhơn chi chí
Em làm gái thục nữ chi trinh
Em với anh nghĩa nghĩa tình tình
Phụ mẫu nhà chưa định, hai đứa mình dám đâu
Em ngó lên bàn thờ
Nhang tắt đèn lờ
Trước bàn thờ có con nhện giăng
Cơm em cúng sao chẳng thấy anh ăn
Miệng em cắn răng kêu bớ ông trời
Trăm năm sùng đục gốc xoài
Chẳng ai vun núm mồ phần cho đấng lang quân
Em thề quyết trong tâm
Áo rách một manh em cũng vẫn thờ chồng
– Tối trời quân tử đi chơi
Tôi đái một chỗ đái, lội bơi trở về
– Em đái chi mà đái dại, đái khờ
Nhà cửa em trôi trước, bàn thờ em trôi sau
– Bàn thờ tổ
Con gà trống đứng bên bàn thờ tổ
Con gà mái đứng dưới bàn binh
Bên kia cái miễu, bên đây cái đình
Gá duyên chẳng đặng, tức mình đi tu
– Bàn tổ
BÁT HƯƠNG, NỒI HƯƠNG, BÌNH HƯƠNG
– Bình hương
Ba năm quế gãy còn cành
Bình hương tan nát, miếng sành còn thơm
Chàng khoe chàng lắm văn chương
Đố chàng biết cỏ bên đường bấy nhiêu
– Em về đếm cát bình hương
Bình hương bao nhiêu cát thì cỏ bên đường bấy nhiêu
– Nồi hương
– Sáng trăng quân tử dạo chơi
Đái cho chỗ đái bơi bơi trở về
– Em ơi! Em nói chi mà nói dại nói khờ
Nồi hương em trôi trước bàn thờ em trôi sau.
– Bát hương
Giời làm chết đói tháng ba
Người thì bán cửa bán nhà để ăn
Người thì bán áo bán khăn
Bán đi cho sạch, cốt ăn sống người
Người thì bán mâm bán nồi
Người thì bán cả đồ chơi trong nhà
Người thì bán đất bán nhà
Người thì bán cả mâm xà bát hương
Người thì bán sập bán giường
Có người bán chĩnh làm tương độ chầy
Giời ơi đất hỡi có hay?
LƯ HƯƠNG, LƯ THỜ, LƯ ĐỒNG
– Lư : lư hương trên ban thờ tượng trưng cho cái bụng, cho lòng dạ, cho vùng rốn
Lửa vùi vừa ấm lòng lư
Bậu nghe lời thá, bậu từ nghĩa anh
Bao năm vun tưới cho chanh
Nay cây ra trái, bỏ anh sao đành
Anh vắng mặt em một ngày trong lòng đã áy náy
Anh vắng mặt em hai ngày muốn đi cho tới chốn quê hương
Để mong làm sao xáp mặt người thương
Kẻo lao lư trong dạ như dường kim châm.
– Lư hương
– Tiếng anh ăn học cao cường
Anh về đếm cỏ ngoài vườn mấy cây
– Em về đổ đít lư hương
Đếm tro bao nhiêu hạt cỏ ngoài vườn bấy cây
– Lư vàng
Em cầm đôi đũa nhỏ, em gắp hai lửa than đỏ, bỏ vô lư vàng
Than lửa tàn, lư vàng lạnh ngắt
Trách ai làm anh Bắc, em Nam
– Lư đồng
Anh đau một canh, chết một giờ
Để coi người nghĩa phụng thờ ra sao?
– Tôi thờ mình bộ lư đồng cao,
Sáo treo cùng cặp, chân đèn thau bóng vàng
Bậu coi con sư tử ngồi giữ cái lư đồng
Dầu bậu chính chuyên cho lắm, không chồng cũng hư
– Thân em như bộ lư đồng đỏ bên Tàu
Chở qua Nam Việt lựa nhà giàu bán chơi
– Thân anh như thằng ăn trộm cắt rào
Đụng lê anh cũng bẻ, gặp đào anh cũng quơ
Anh đánh ngạch vô thấu bàn thờ
Trước anh quơ đồ lặt vặt sau anh rờ bộ lư.
NHANG, HƯƠNG
– Hương
Hương, hoa, đăng, trà, quả, thực
Thiếp về lựa chuối thiếp mua
Lựa hương thiếp thắp, lựa chùa thiếp tu
– Nhang
Thắp nhang cho sáng bàn thờ
Kẻo cha mẹ quở không nhờ rể con
Ngó lên nhang tắt, đèn mờ
Mẫu thân đâu vắng, bàn thờ lạnh tanh
Thiếp đà lựa chuối thiếp mua
Đèn nhang thiếp cũng lựa chùa thiếp tu
HOA
Lục bình bát giác cắm các bông hường
Má anh kén dâu, anh thì kén vợ, đạo cang thường sẽ ra sao?
Lục bình bát giác cắm các thứ bông hường
Cha mẹ em chọn dâu kén rể, biết anh tầm thường đặng không?
ĐÈN, ĐĂNG
– Đèn toạ đăng
Đèn tọa đăng thắp để bàn thờ
Hai đứa mình chuyện vãn, tắt bao giờ chẳng hay
Đèn tọa đăng đốt để bàn thờ
Vặn lên cho nó tỏ, vặn nhỏ cho nó lờ
Anh thương em vì bởi cái khờ của em
Ðèn tọa đăng để trước bàn thờ
Vặn lên nó tỏ, vặn xuống nó lờ
Xuống sông hỏi cá, lên bờ hỏi chim
Trách ai làm cho thố nọ xa tiềm
Em xa người nghĩa mà nằm điềm chiêm bao
Em ơi đèn tọa đăng mà em thắp ở bàn thờ
Dầu phụ mẫu vặn lên, thì em vặn xuống cho ngọn đèn lờ anh vô
– Đèn
Ngó lên nhang tắt, đèn mờ
Mẫu thân đâu vắng, bàn thờ lạnh tanh
MÂM CÚNG
– Mâm cao
Sống thì chẳng cho ăn nào
Chết thì cúng giỗ mâm cao cỗ đầy
– Mâm cỗ
Lời chào cao hơn mâm cỗ