Kho tàng ca dao, tục ngữ, thành ngữ của chúng ta có đủ mọi minh triết về ăn uống, về thời tiết, về hành thiền, về luân hồi … và về phong thuỷ. Vấn đề lớn là chúng ta không đủ minh triết để hiểu về chúng cũng như vận hành được chúng.
Về phong thuỷ, tôi xin đưa một số ví dụ câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ, mà rõ ràng nói về nhà đất. Những câu này tưởng dễ mà không dễ, về cả nhận thức và thực hành
=== === ===
CHẤT LIỆU NHÀ
Nhà rách vách nát
Vách là cấu trúc cơ bản của ngôi nhà. Vách nát nghĩa là đến lúc cần củng cố cấu trúc, sửa chữa lớn, thậm chí phải xây nhà mới rồi.
Ví dụ về vách nát là tường nứt và lún.
===
Mạch dừng là cấu trúc cho vách. Dừng là “thanh bằng tre nứa cài ngang, dọc để trát vách”.
Tai vách là khả năng thẩm âm và thông khí của vách, tai vách thể hiện khả năng vận hành luồng khí thuỷ của vách.
Nhà có tai vách mạch dừng thì cấu trúc chắc chắn mà vẫn nhẹ nhàng, hanh thông, cho nên mùa đông không lạnh, mùa hè không nóng, mùa nồm không ẩm, mùa hanh lại mát.
Tại sao làm được như vậy vì tai vách mạch dừng là tạo nên rất nhiều luồng vận hành khí thuỷ. Đó chính là hơi thở tự nhiên của ngôi nhà, cho ngôi nhà sinh khí.
Như vậy câu này rõ ràng nói về phong thuỷ nhà ở.
Nhà “mạch dừng” có đảm bảo chắc chắn về cấu trúc không. Chắc chắn, vì dừng nghĩa là không di chuyển, dù có thể rung sóng siêu âm tại chỗ.
Nhà “tai vách” cách âm tốt hay không ? Cách âm tốt hay không do kỹ thuật xây dựng và phần đất quanh căn nhà. Nhà ở ngày xưa không làm phòng này liền với phòng kia, nhà này liền với nhà kia, như nhà ở hiện này, mà quanh nhà luôn có sân vườn thông thoáng, nhà bếp cũng không liền với phần nhà ở. Người ở trong nhà nghe được tiếng nhau, tiếng chim, tiếng gió, tiếng mưa rơi ngoài trời là bình thường nhưng hàng xóm thông thể ghé tai nghe chuyện riêng của chúng ta, vì hai nhà không liền vách. Phân cách với hàng xóm, bao gồm cách âm được thực hiện bằng hàng rào, không gian đệm giữa hai nhà và bằng không gian sân vườn.
Ngày nay, dù có cửa sổ, cửa ra vào, máy hút mùi hay quạt thông gió, quạt phun sương … nhưng nhà vẫn không có luồng khí thuỷ, chủ yếu vì tường quá bí. Tường bí là tường không có lỗ thoát khí và nước, ví dụ tường ốp đá, tường ốp gạch men, trần thạch cao, tường dán xốp, tường sơn không thấm nước … và tường sát tường với nhà hàng xóm, không có không gian đệm.
Nhà có tai vách mạch dừng vì có luồng khí thuỷ vận hành nên thường có nhiều bụi và nhiều côn trùng. Nhưng nhà kín bưng, sạch bong không có bụi lẫn côn trùng có nguy cơ cao là ngôi nhà không có hơi thở, không có sinh khí. Người sống trong ngôi nhà như vậy chắc chắn sẽ ốm đau và suy dần cả thân thể và tinh thần.
“Tai vách mạch dừng” có thể ứng dụng cho nhà gạch mái ngói được không ? Được
– Chỉ cần tường có cấu trúc thớ ngang dọc rõ ràng, nhẹ nhưng không nghiêng ngả là có mạch dừng.
– Chỉ cần có luồng lưu thông khí thuỷ cho tường, thì tường sẽ có rung động âm, cả âm nghe được và âm không nghe được.
Tường đất là tường tai vách mạch dừng tốt nhất. Gạch nung bản chất cũng làm từ đất dù không được thông thoáng như đất.
===
Nhà tranh vách đất
Loại vách phù hợp nhất với nhà tranh là vách đất.
Vách đất là một trong những loại tường đắt nhất và khó làm nhất trong xây dựng nhà ở. Để vách đất bền vững còn đòi hỏi những điều kiện khắt khe về môi trường xây dựng, đặc biệt phải có hệ thống che mưa và thoát nước, chiếu sáng tự nhiên bằng ánh nắng mặt trời và hệ thống thông gió cực tốt thì mới giữ được nhà tranh vách đất không ẩm mủn mốc hay khô nứt toác.
Người ta thường làm nhà tranh vách tre gỗ bé xíu giữa cánh đồng lớn đầy nắng gió, chứ làm nhà tranh to rộng để ở nơi đất chật hẹp, tù túng thì hỏng vách đất, tan tành nhà tranh sớm. Nhà tranh vách tre gỗ dựng ngoài đồng, để tiện nuôi cá, bắt tôm, chăn vịt hay trồng hoa màu thì có thể rẻ tiền và tạm bợ, chứ nhà tranh vách đất cho gia đình sống thì phải có đất rộng, rồi phải có kỹ thuật lợp mái phù hợp và phải xây tường khá phức tạp, nên không dễ làm và cũng không rẻ tiền.
Tại sao khó như vậy mà người ta vẫn làm nhà tranh vách đất, bởi vì nhà này có cực kỳ nhiều ưu điểm trong đó có ưu điểm về “tai vách mạch dừng”, cho nên nếu đủ giàu và đủ giỏi, thì mới dám làm nhà tranh vách đất cho cả gia đình sinh sống.
===
Tắt đèn, nhà ngói cũng như nhà tranh
Câu này nghĩa là cái nhà ngói cơ bản cũng như nhà tranh. Chỉ là nhà tranh thường dễ bắt lửa hơn nhà ngói, nên khi không có đèn dầu đốt, không có lửa, thì hai cái nhà này là như nhau. Vậy những nguyên tắc phong thuỷ cơ bản cho nhà tranh đều áp dụng được với nhà ngói.
=== === ===
HƯỚNG NHÀ
Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm.
“Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm” : Đàn ông, người chồng là người kiến tạo cấu trúc ngôi nhà và trụ cấu trúc gia đình, đàn bà, người vợ là người vận hành căn nhà và gia đình.
===
Vợ hiền hòa, nhà hướng nam
Vợ già, nhà hướng tây
Hướng nhà lấy theo hướng người vận hành căn nhà, là người vợ
– Vợ hiền hoà, vợ trẻ, vợ lựa theo chồng, vợ khí thuỷ, thì nên lấy nhà hướng nam, với trục chính của nhà là nam bắc
– Vợ già, vợ nhiều trải nghiệm, vợ tính cách chắc chắn, vợ kim thổ, thì nên lấy nhà hướng tây, nghĩa là trục chính của nhà là đông tây
===
– Nhà em quay mặt ra sông
Sau lưng vườn ổi mẹ trồng khi xưa
Mẹ em tần tảo sớm trưa
Mẹ mong con lớn, ổi vừa chín cây
– Nhà anh ở phía hướng Tây
Cha anh làm ruộng từ ngày đất hoang
Thương em trong cảnh cơ hàn
Ngày qua tháng lại tình thêm nặng tình
Nhà quay mặt ra sông và toàn đàn bà con gái là nhà mạnh vận hành khí thuỷ, nhà âm; còn nhà hướng Tây, có đất khai hoang, có ruộng tự cày cấy, hai người đàn ông làm trụ cột, lo công việc lao động là nhà rất dương. Rõ ràng âm dương quá hợp nhau.
=== === ===
CÂN BẰNG CÁC CÔNG DỤNG CỦA NHÀ
Bán chỗ nằm mua chỗ ngồi
Nhà ở hiện đại tính số phòng ngủ, phòng khách, phòng bếp… thì nhà ngày xưa tính chỗ, ví dụ chỗ cho bao nhiêu người nằm và chỗ cho bao nhiêu người ngồi.
– Chỗ nằm là chỗ nằm ngủ, ví dụ giường, chỗ nằm nghỉ ngơi và nằm chơi, ví dụ phản trong phòng khách, võng ngoài sân, ngoài hiên.
– Chỗ ngồi là chỗ ngồi ăn, ngồi tiếp khách, và ngồi vừa ăn vừa tiếp khách trong các dịp lễ, Tết, chỗ ngồi nấu bếp, chỗ ngồi tắm, giặt, rửa
Cách tính của người xưa chính xác và toàn diện hơn cách tính của người nay nhiều, vì nó có đủ chủ thể, cấu trúc và vận hành của ngôi nhà và gia đình.
Nhà ngày xưa chỗ đứng và chỗ đi lại chủ yếu ngoài sân vườn, còn trong nhà chủ yếu là chỗ nằm và chỗ ngồi. Với nhà ngày xưa, chỉ cần tính đúng, đủ và cân bằng hai loại chỗ đó là cơ bản đảm bảo công dụng cho ngôi nhà.
Nhà bây giờ chỗ đi cầu thang và chỗ đi hành lang, chỗ đứng nấu bếp (ngày xưa ngồi nấu bếp) chiếm cực kỳ nhiều diện tích, nó làm cái nhà bị chia cắt và không yên ổn. Chỗ nằm và chỗ ngồi đã ít rồi, sau khi bị trừ quá nhiều chỗ đi và chỗ đứng, lại còn không cân bằng và bị bố trí sai.
“Bán chỗ nằm mua chỗ ngồi” là hiện tượng phổ biến trong nhà đất hiện nay .
Thứ nhất : tầng một, chỗ tiếp đất và ra vào tiện lợi nhất trong nhà thì lại bị dùng làm phòng khách, còn chỗ ngủ và chỗ thư giãn riêng tư của người trong nhà, của chủ nhà thì bị tống hết lên các tầng trên.
Thứ hai : một số nhà có phòng khách và phòng ăn, phòng bếp ở tầng một thì phòng khách to rộng, còn phòng bếp và phòng ăn chen chúc, chả đủ chỗ ngồi thoải mái cho bữa ăn gia đình ngày thường, chứ đừng nói đến bữa ăn ngày lễ tết.
Thứ ba : ngồi ở đâu cũng được nhưng chỉ có thể nằm ở nhà riêng. Giấc ngủ chỉ có giá trị khi cơ thể thực sự tiếp đất nhất, nên ngủ ở sàn tầng một còn tốt hơn ngủ trên giường cao cấp tầng penthouse. Nhưng thực tế chả mấy ai dù nhà giàu, nhà rộng, rồi làm phong thuỷ đủ kiểu được ngủ tiếp đất.
Như vậy, hiện tượng xây nhà cho mình sử dụng nhưng chính mình lại ra rìa và mục đích sử dụng của mình lại không được ưu tiên đã được cha ông cảnh cáo từ xưa rồi, nhưng rõ ràng tình trạng nhà cửa hiện này hầu hết đều theo kiểu “Bán chỗ nằm mua chỗ ngồi”.
=== === ===
CHỦ THỂ NGÔI NHÀ
Nếu phải căn duyên nhà rách, vách nát, vạc sập, nước ngập, anh cũng ngồi
Không phải căn duyên dù nhà ngói đỏ, ngựa gõ, ngựa dầu, anh cũng không ưng
Nhà anh chẳng chiếu, chẳng giường
Chỉ ấm tổ rạ, nàng thương chăng là?
– Yêu nhau chẳng quản cửa nhà
Chuồng chim cũng lấy, chuồng gà cũng theo
Người sống trong nhà là chủ thể của ngôi nhà, là linh hồn cho phong thuỷ ngôi nhà, cho nên phong thuỷ đầu tiên là tính đến chủ thể ngôi nhà.
Tiếc công anh dậm đất trét nhà
Trèo non đốn củi, vợ anh đà về ai?
Nhà xây là để cả gia đình ở, chứ không chỉ cho người xây nhà ở, xây cái nhà to, kỳ công, mà vợ không có, vợ đi đâu mất thì thành cái nhà vô hồn, hỏng âm dương ngay từ cốt lõi.
=== === ===
CHỦ THỂ NGÔI NHÀ & NGÔI NHÀ : CẤU TRÚC
Thử nói về một câu quen thuộc “Một mái nhà tranh, hai trái tim vàng”.
Vế thứ nhất : Một mái nhà tranh
Giả sử có một cặp vợ chồng mới cưới muốn ra ở riêng và họ có ba lựa chọn về nhà ở đầy đủ công dụng cơ bản, nghĩa là có phòng sinh hoạt chung đồng thời là phòng khách, phòng ngủ và phòng bếp
– Mua nhà bê tông hình hộp xây sẵn ví dụ nhà chung cư, tối thiểu 1 phòng ngủ, 1 phòng khách và 1 phòng bếp
– Mua đất và tự xây nhà gạch trên đất, sao cho có đủ 1 phòng ngủ, 1 phòng khách và 1 phòng bếp
– Tự xây nhà gạch trên đất gia đình cho mình, sao cho có đủ 1 phòng ngủ, 1 phòng khách và 1 phòng bếp
– Mua đất đủ rộng để tự xây nhà tranh, vì nhà tranh thì bao giờ cũng đòi hỏi có đất cao ráo, rộng rãi, khô thoáng, với hạ tầng cực tốt bao quanh và bếp tách ra khỏi gian chính nơi có phòng khách và phòng ngủ, nên cực kỳ tốn diện tích. Kỹ thuật thiết kế và thi công nhà tranh vách đất cũng rất phức tạp. Nội ngoại thất cho nhà tranh vách đất cũng phải tính toán kỹ lưỡng và cực kỳ khó kiếm.
Rõ ràng rất ít người có tiền đủ tiền và đủ năng lực để xây nhà tranh, đừng nói đến các cặp vợ chồng nghèo mới cưới.
Giả sử chúng ta nghèo đến mức chúng ta chỉ có mái nhà tranh dựng trên bốn cái cột tre, nhưng chúng ta lại có những hai trái tim vàng.
Vế thứ hai : Hai trái tim vàng
Trái tim là cấu trúc mang tính trung tâm, về cả không gian và nhịp điệu cho cơ thể. Trái tim vàng không phải trái tim đỏ máu, không phải trái tim hồng, không phải trái tim son sắt, không phải trái tim thổn thức yêu đương, không phải trái tim tan nát, trái tim rộng mở hay trái tim đóng kín. Trái tim vàng là trái tim khá độc lập, tự chủ, chắc chắn, cân bằng, vừa dẫn nhịp, vừa hoà nhịp với người khác.
Phải nói thêm rằng có trái tim vàng không dễ. Đức Phật với hào quang vàng kim sáng chói toả ra từ trái tim là một ví dụ về con người có trái tim vàng. Cây bồ đề nơi đức Phật ngồi là một ví dụ về mái nhà tranh.
Cả hai vế : Kết hợp mái nhà tranh & trái tim vàng
Hai người đều coi mình là trung tâm độc lập, tự chủ, đều có tính lãnh đạo mà sống được cùng với nhau dưới một mái nhà tranh, một loại cấu trúc cực kỳ khí mộc, cực kỳ dễ cháy, thì sẽ tạo nên bộ âm dương về vật chất và tinh thần tương hợp một cách hoàn hảo.
Bài ca dao này chỉ toàn nói về cấu trúc nhà ở và cấu trúc người ở trong nhà, chẳng nói gì về nghèo hay hạnh phúc, nhưng nhiều người suy diễn rằng
– người sống trong nhà tranh là người nghèo
– người nghèo thì có trái tim vàng
– hai trái tim vàng thì hạnh phúc dù nghèo
Người sống trong nhà tranh chỉ là người sống trong nhà tranh, anh ta có thể giàu, nghèo, hoặc không giàu không nghèo. Người có trái tim vàng không có nghĩa là người hạnh phúc. Người có trái tim vàng khó mà nghèo được vì khả năng tự chủ, hành động, sở hữu, kiến tạo của họ đều quá xuất sắc, nhưng người có trái tim cũng không chắc là người giàu.
Nếu hai trái tim vàng lựa chọn sống dưới một mái nhà tranh là vì họ hợp phong thuỷ với nhà và nhà hợp phong thuỷ với họ, chứ chẳng phải họ vừa nghèo vừa kém, nên không xây nổi nhà riêng mà ở, hay họ hạnh phúc quá, nên bay lên mây, khỏi cần sống trong nhà.
Phong thuỷ trước hết là phải nắm bắt được hiện thực cơ bản, nghĩa biết người ở trong nhà là ai, thì cần ở trong cái nhà như thế nào, và ngược lại biết cái nhà như thế nào, thì người ở trong đó ra sao. “Một mái nhà tranh, hai trái tim vàng” chính là một ví dụ như vậy.
=== === ===
CHỦ THỂ NGÔI NHÀ – NGÔI NHÀ : VẬN HÀNH
Nằm đất nhà cô hàng hương, còn hơn nằm giường cô hàng cá
Vế một : Nằm đất nhà cô hàng hương
– cấu trúc : nhà
– chủ nhà : cô, mang tính âm
– vận hành : bán hàng hương
– chủ thể : ta mang tính dương hoả
– vận hành : nằm đất
Nhà đất hương hoả là nhà đất hàng đầu về phong thuỷ, vì nhà đó vừa có truyền thống gốc rễ vừa có sinh sôi nảy nở, cụ thể là có phúc đức con cái và có thờ cúng tổ tiên. Đây chính là mục đích của phong thuỷ.
Vế hai : Nằm giường cô hàng cá
– cấu trúc : nhà
– chủ nhà : cô, mang tính âm
– vận hành : bán hàng cá
– chủ thể : ta, mang tính dương hoả
– vận hành : nằm giường
Nằm giường nhà hàng cá … là vận hành nhà đất của hầu hết chúng ta hiện tại.
