GƯƠNG

Gương không có thủy gương mờ

Thuyền không có lái lửng lơ giữa dòng

Mong sao nghĩa thủy tình chung

Cho thuyền cập bến, gương trong ngàn đời

Tráng thủy Để chế tạo gương soi, trước đây người ta thường tráng một lớp bạc lên mặt sau của một tấm thủy tinh trong suốt. Quá trình tráng bạc này sử dụng hóa chất ở dạng lỏng nên được gọi là tráng thủy, lớp bạc sau khi hình thành được gọi là lớp tráng thủy, hay là lớp thủy.

Hồi mô gương tỏ không soi

Bây giờ tróc thủy bạn lại đòi soi gương

GƯƠNG TÀU

Mặt sáng như gương Tàu

Đầu bóng như vải lĩnh

Chim chích chòe đòi đậu cành sòi

Chuột chù trong ống đòi soi gương tàu

Trên trời có đám mây vuông

Dưới sông nước chảy như chuông chùa Thầy

Anh về xẻ gỗ cho dày

Bắc cầu sông Cái đón thầy mẹ sang

Chiếu hoa trải xuống sập vàng

Gương tàu một chiếc thiếp chàng soi chung

Em thương nhớ ai ngơ ngẩn bên đầu cầu

Lược thưa biếng chải, gương tàu biếng soi

Cái sập đá hoa bỏ vắng em không ngồi

Vườn hoa bỏ vắng mặc người quay tơ

Em thương nhớ ai ra ngẩn vào ngơ

Đêm quên giấc ngủ ngày mơ trận cười

Bấy lâu nay gần bến, xa vời

Thương ai ra ngóng vào trông

Thương ai ra đứng bờ sông đợi chờ

Thương ai đi ngẩn về ngơ

Đêm mất giấc ngủ, ngày ngơ ngẩn sầu

Thương ai ra đứng đầu cầu

Lược sưa biếng chải, gương tàu biếng soi

Chiếu hoa bỏ vắng không ngồi

Phòng loan bỏ vắng mặc người quay tơ

Muốn cho đó đợi đây chờ

Đừng như hoa lý hững hờ, ai ơi

Đường ra Kẻ Chợ xem voi

Voi thì chẳng thấy thấy ngôi nhà lầu

Thấy cô chúa tàu bán gương cùng lược

Mặc áo màu chàm bán thuốc nhân sâm

Cái áo tứ thân là năm gấu tách

Anh gửi thư về nửa trách nửa mong

Trách người làm mối không xong.

GƯƠNG VÀNG

Đêm nằm nghĩ lại mà coi

Lấy chồng hay chữ như soi gương vàng

Bấy lâu vắng thiếp xa chàng

Chậu thau ai rửa gương vàng ai soi

Em lên lưng voi em hỏi cái đường vạn tượng

Tay em lại dắt dê hỏi chốn lan dương

Đố anh mà đối đặng em cho soi gương vàng.

– Dây bí ngô trèo trên cây trụ tàu

Cờ thượng mã phất sau đuôi ngựa

Anh đối đặng rồi lật ngửa gương ra.

GƯƠNG TƯ MÃ

Gương tư mã là gương dùng để soi hàng ngày.

Hoài sơn mà gắn răng bừa

Hoài gương tư mã cho bò nó soi.

Trăm kim đổi lấy lạng vàng

Mua gương Tư Mã thiếp với chàng soi chung

Chàng về sắm sửa loan phòng

Thiếp xin điểm phấn tô hồng thiếp theo

GƯƠNG BẠCH NHẬT

Gương bạch nhật sánh với quạt thanh phong

Sao chàng chẳng tới cái tiết mùa đông lạnh lùng

Có câu “thanh thiên bạch nhật”, nghĩa là trời sáng rõ dưới ánh mặt trời. Gương bạch nhất là gương sáng tỏ, quạt thanh phong là quạt gio mát.

GƯƠNG TÌNH

Chén tình là chén say sưa

Nón tình em đội nắng mưa trên đầu

Lược tình em chải trên đầu

Gương tình soi mặt làu làu sáng trong

Ngồi buồn nghĩ đến hình dong

Con dao lá trúc cắt lòng đôi ta

Duyên đôi ta thề nguyền từ trước

Biết bao giờ ta được cùng nhau?

Tương tư mắc phải mối sầu

Đây em cũng giữ lấy màu đợi anh.

GƯƠNG LINH

Ô thước kỳ hình nhi thiên lý

Ai ai có trí bằng trí Khổng Minh

Gương linh tỏ rạng mặc tình,

Chừng nào gá nghĩa cựu tình sẽ thương.

GƯƠNG TRĂNG

Đêm nay trăng sáng như gương

Ngoài đồng giọng hát, trong mương tiếng cười

Hò lơ giọng hát càng tươi

Nước tung trắng xóa, người người tát lên

Hò lơ, ta kéo càng bền

Cất cao điệu hát, nước lên mương tràn

GƯƠNG NƯỚC MẮT

Sự đời nước mắt soi gương

Càng yêu nhau lắm càng thương nhớ nhiều.

GƯƠNG NƯỚC SÔNG

Sông Cung uốn lượn cong cong

Như gương soi bóng con long trên trời

Đi xa thương nhớ bồi hồi

Dân làng Khúc Phụ suốt đời yêu sông

GƯƠNG MẶT

—o—o—o—

KẸO GƯƠNG

Chim mía Xuân Phổ

Cá bống sông Trà

Kẹo gương Thu Xà

Mạch nha Mộ Đức

Kẹo gương Một loại kẹo đặc sản của tỉnh Quảng Ngãi, làm từ đường cát, mạch nha, đậu phộng và mè, có vị thơm ngọt. Có tên gọi như vậy, có lẽ vì kẹo có vỏ mỏng, màu vàng trong suốt, óng ánh như gương.

—o—o—o—

NHIỀU ĐIỀU GIÁ GƯƠNG

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng

Tiếng chuông lay bóng bồ đề

Con chim trắng cánh bay về Tây Thiên

Mong sao dân tộc bình yên

Đạo lành che chở dân hiền thương yêu

Dù cho đất sập trời xiêu

Lòng tôi vẫn nhớ những điều giá gương

Khắp nơi đồng ruộng phố phường

Nhớ lời Phật dạy phải thương nhau cùng

Đạo vàng điểm núi tô sông

Xây nền văn hóa Lạc Hồng thắm tươi

GƯƠNG BỤI NHOÀ

Gương kia nỡ để bụi nhòa

Sông có Nhị Hà núi có Tản Viên

Thề kia sao để lỡ duyên

Trăng còn soi mãi vùng sen Tây Hồ

GƯƠNG TRÒN

Ru con giữa buổi chiều đông,

Để mẹ tát nước giữa đồng đêm nay.

Cầu giai mẹ đổ luôn tay,

Cho lành manh áo cho đầy cơm con.

Cho lòng mẹ đỡ héo hon,

Cho khuôn mặt trẻ đẹp tròn như gương.

Quản gì một nắng hai sương,

Quản gì gió bụi trên đường con ơi.

Ru con mẹ hát mấy lời,

Ngủ đi cho mẹ còn rời gối tay.

GƯƠNG CẦU

—o—o—o—

GƯƠNG LƯỢC

Đêm qua trăng sáng mập mờ

Em đi gánh nước tình cờ gặp anh

Vào vườn trẩy quả cau xanh

Bổ ra làm sáu trình anh xơi trầu

Trầu này têm những vôi tàu

Ở giữa đệm quế, đôi đầu thơm cay

Mời anh xơi miếng trầu này

Dù mặn dù nhạt, dù cay dù nồng

Dù chẳng nên đạo vợ chồng

Xơi năm ba miếng kẻo lòng nhớ thương

Cầm lược lại nhớ tới gương

Cầm khăn nhớ túi, nằm giường nhớ nhau

Nhớ cơn chung chiếu chung giường

Nhớ cơn chung lược, chung gương, chung phòng

Nhớ cơn chung gối, chung mùng

Loan ôm lấy phượng, phượng bồng lấy loan

Nhớ cơn nguyệt đổi sao tàn

Cùng nhau thu cúc xuân lan sánh bày

Liễu đông sánh với đào tây

Nước non chỉ nguyện rồng mây đá vàng

Năm ngoái lên ngọn sông Ngâu

Dầm sương dãi nắng chẳng tìm đâu bằng nàng

Năm nay anh về, lắm bạc nhiều vàng

Ðể anh sắm sửa thời nàng lấy anh

Lấy anh, anh sắm sửa cho

Sắm ăn, sắm mặc, sắm cho chơi bời

Khuyên em có bấy nhiêu lời

Thủy chung như nhất là người phải nghe

Mùa đông lụa lụa the the

Mùa hè bán bạc hoa xòe sắm khăn

Sắm gối thì phải sắm chăn

Sắm gương, sắm lược, sắm ngăn đựng trầu

Sắm cho em đôi lược chải đầu

Cái ống đựng sáp, vuốt đầu cho xinh

Cái quạt mười tám cái nan,

Ở giữa phết giấy, hai nan hai đầu.

Quạt này anh để che đầu,

Đêm đêm đi ngủ chung nhau quạt này.

Ước gì chung mẹ chung thầy,

Để em giữ cái quạt này làm thân!

Rồi ta chung gối, chung chăn,

Chung quần chung áo, chung khăn đội đầu.

Nằm thời chung cái giường Tàu,

Dậy thời chung cả hộp trầu ống vôi.

Ăn cơm chung cả một nồi,

Gội đầu chung cả dầu hồi nước hoa.

Chải đầu chung cả lược ngà,

Soi gương chung cả nhành hoa giắt đầu.

—o—o—o—

GƯƠNG ĐÀN – KÍNH ĐÀN

Anh như tấm vóc đại hồng

Em như chỉ thắm thêu rồng nên chăng?

Nhất chờ, nhì đợi, tam mong

Tứ thương, ngũ nhớ, lục, thất, bát mong, cửu thập tìm

Em thương ai con mắt lim dim

Chân đi thất thểu như chim tha mồi

Tối hôm qua vật đổi, sao dời

Tiếc công gắn bó, tiếc lời giao đoan

Thề xưa đã lỗi muôn vàn

Mảnh gương còn đó, phím đàn còn đây

Trót vì đàn đã bén dây

Chẳng trăm năm cũng một ngày duyên ta

Chén son nguyện với trăng già

Càn khôn đưa lại một nhà vui chung.

—o—o—o—

KHÔNG CHỊU SOI GƯƠNG

Bạc kia pha lộn với chì

Gương kia bằng nống, để làm gì không soi?

Trách người quân tử vô tình

Có gương mà để bên mình biếng soi

SOI GƯƠNG THẤY NGƯỜI

Ước gì anh hóa ra hoa,

Để em nâng lấy rồi mà cài khăn.

Ước gì anh hóa ra chăn,

Để cho em đắp, em lăn cùng giường.

Ước gì anh hóa ra gương,

Để cho em cứ ngày thường em soi.

Ước gì anh hóa ra cơi,

Để cho em đựng cau tươi trầu vàng.

SOI GƯƠNG THẤY XẤU

Soi gương còn mặt mũi nào

Đã rỗ lại xấu soi vào sao đang

Nghĩ mình vắng trước quạnh sau

Soi gương trông thấy tóc râu mà buồn

Sinh ra những thói láo lường

Soi gương chẳng thẹn với người trong gương

Trông trăng mà thẹn với trời

Soi gương mà thẹn với người trong gương

Thân này đáng giá nghìn vàng

Bắt đem dãi nắng dầm sương bấy chầy

Sao lòng nhiều nỗi đắng cay

Bấy lâu thảm chất sầu xây nên thành

SOI GƯƠNG ĐÁNH SÁP

Đi ra đường soi gương đánh sáp

Về đến nhà liếm láp nồi niêu

THÀY BÓI SOI GƯƠNG

Nực cười thầy bói soi gương

Thầy tu chải chấy, cá mương hóa rồng

—o—o—o—

NÊU GƯƠNG

Làm trai đứng giữa Tháp Mười

Nêu gương anh dũng cho người đời sau

Ngó vô Linh Đổng mây mờ

Nhớ Mai Nguyên soái dựng cờ đánh Tây

Hầm Hô cữ nước còn đầy

Còn gương phấn dũng, còn ngày vinh quang.

NOI GƯƠNG

Em đây quyết noi gương chị Nguyệt Nga

Mặc ai phỉnh dỗ chẳng xa lời nguyền

TẤM GƯƠNG

Tấm gương vằng vặc chẳng mòn

Bao nhiêu tinh đẩu là con cái nhà

Ô Loan nước lặng như tờ

Thương người chí sĩ dựng cờ Cần Vương

Trải bao gối đất nằm sương

Một lòng vì nước nêu gương anh hùng

—o—o—o—

GƯƠNG TRONG GƯƠNG MỜ

Trăm năm soi tấm gương mờ

Không bằng một phút soi nhờ gương trong

Tiếc nồi cơm trắng để ôi

Tiếc con người lịch mà soi gương mờ.

Hồi mô gương tỏ không soi

Bây giờ tróc thủy bạn lại đòi soi gương

Gương không có thủy gương mờ

Thuyền không có lái lửng lơ giữa dòng

Mong sao nghĩa thủy tình chung

Cho thuyền cập bến, gương trong ngàn đời

Đất có bồi có lở

Người có dở có hay

Coi theo thời mà ở

Chọn theo cỡ mà xài

Dầu ai ỷ thế cậy tài

Em giữ lòng thục nữ dùi mài gương trong

—o—o—o—

MẮT SÁNG NHƯ GƯƠNG

Mắt sáng lúng liếng như gương

Mối tình chung thủy khó đường bền lâu

Trời sinh con mắt là gương

Người ghét ngó ít, người thương ngó nhiều

Khen ai nho nhỏ mắt tỏ như gương

Trời tối như mực biết người thương ra chào

Là con gì?

MẶT SÁNG NHƯ GƯƠNG

Mặt sáng như gương Tàu

Đầu bóng như vải lĩnh

LÒNG DẠ NHƯ GƯƠNG

Sạch con thì lắm người bồng

Xinh chồng thì lắm người thương

Tin chàng lòng dạ như gương

Không quên nghĩa thiếp, người thương mặc người

Khen ai dạ sáng như gương

Tối trời như mực, biết quen mà mừng

TẤM LÒNG NHƯ GƯƠNG

Bạn về nghĩ lại thử coi

Tấm lòng em ở gương soi nào bằng

TÂM TÌNH NHƯ GƯƠNG

Bóng trăng ngã lộn bóng tre

Chàng ơi, thức ngủ dậy nghe thiếp thề

Vườn đào thả lộn vườn lê

Con ong vò hút nhụy, con bướm xê ra ngoài

Chàng ơi, nghĩ lại mà coi

Tâm tình thiếp ở như gương soi không bằng.

TRĂNG SÁNG NHƯ GƯƠNG

Đêm nay trăng sáng như gương

Ngoài đồng giọng hát, trong mương tiếng cười

Hò lơ giọng hát càng tươi

Nước tung trắng xóa, người người tát lên

Hò lơ, ta kéo càng bền

Cất cao điệu hát, nước lên mương tràn

—o—o—o—

LẬT NGỬA GƯƠNG RA

Em lên lưng voi em hỏi cái đường vạn tượng

Tay em lại dắt dê hỏi chốn lan dương

Đố anh mà đối đặng em cho soi gương vàng.

– Dây bí ngô trèo trên cây trụ tàu

Cờ thượng mã phất sau đuôi ngựa

Anh đối đặng rồi lật ngửa gương ra.

Gương đồng xưa có 2 mặt

– Mặt sau trang trí

– Mặt trước để soi

Khi gương không được dùng thì được đặt sấp, úp mặt gương xuống đất. Ngửa gương ra tương đương với lật mặt, ra mặt.

—o—o—o—

GƯƠNG VỠ LẠI LÀNH

Vô duyên mua phải gương mờ

Bao giờ gương vỡ mà mua gương lành

Ai ơi gương vỡ khó hàn

Chỉ đứt khó nối người ngoan khó tìm

Cầu Tràng Kênh dầu có phân đôi ngả

Sông Lệ Thủy dầu có cách phá trở ghềnh

Vì em ăn ở có nghĩa có nhơn nên gương vỡ lại lành

Để đôi lứa ta đúc kết trọn chỉ mành nên duyên

Hát cho sấm động mưa ra

Hát cho gương vỡ làm ba lại liền

Hát cho bể lọt vào ao

Một trăm trái núi lọt vào trôn kim

Hát cho bong bóng thì chìm

Đá xanh thì nổi, gỗ lim lập lờ

Em là con gái nạ dòng

Cơm cha áo mẹ dốc lòng đi chơi

Chơi cho sấm động mưa rơi

Chơi cho gương vỡ làm đôi lại liền

Chơi cho nguyệt náo trung thiên

Chơi cho lá rụng về đền vua Ngô

Chơi cho nước Tấn sang Hồ

Cho Tần sang Sở, cho Ngô sang Lào

Chơi cho bể lọt vào ao

Chơi cho trái núi lọt vào trôn kim

Chơi cho bong bóng thì chìm

Đá hoa thì nổi, gỗ lim lập lờ.