LÀM THÂN CON GÁI

LÀM THÂN CON GÁI – PHẢI CHỪA ĐI ĐÊM

Trăng lên khuất bóng cây dừa

Làm thân con gái phải chừa đi đêm

Trăng lên khuất bóng cây dừa : Đêm đã về khuya

Làm thân con gái phải chừa đi đêm : Con gái đi đêm là đi đâu và làm gì ? Có lẽ giống Thuý Kiều “Cửa ngoài vội rủ rèm the/Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình”

LÀM THÂN CON GÁI – BÁN MUA MẤY LẦN

Quả chuông treo mấy quả chùa

Làm thân con gái bán mua mấy lần?

Quả chuông treo mấy quả chùa : Quả chuông là trứng, quả chùa là buồng trứng và nang trứng

Làm thân con gái bán mua mấy lần ? Trứng chín rụng là bán và gặp được tinh trùng là mua.

Bài này liên quan đến thân phận người con gái mười hai bến nước

Tai ta nghe tiếng bạn có đôi

Đập bàn tay xuống chiếu thôi rồi còn chi

Bộ nút vàng đã tra áo cổ y

Mười hai bến nước biết bến mô thì đục trong

Thân em vừa đẹp vừa giòn

Thân đi làm mọn, cúi lòn khổ thay

Thân gái bến nước mười hai

Gặp nơi trong đục may ai nấy nhờ

Lênh đênh một chiếc thuyền tình

Mười hai bến nước biết mình nơi đâu.

Phận em giả tỷ như chiếc thuyền tình

Mười hai bến nước linh đinh

Biết đâu trong đục nương mình gửi thân

Bến trong thì nhờ,

Bến dơ thì chịu

Kim sứt khu đòi luồn chỉ thắm

Hoa đã tàn đòi cắm độc bình cao

Tiết trinh em để chỗ nào

Mà anh qua mười hai bến nước, bến nào cũng có em?

– Em sinh ra giữa chốn kinh kì

Không làm nghề ấy, biết lấy gì nuôi anh?

LÀM THÂN CON GÁI – CHỚ NGHE

Đàn bầu ai gảy nấy nghe

Làm thân con gái chớ nghe chuyện Kiều

Gió đưa kẽo kẹt cành tre

Làm thân con gái chớ nghe đàn bầu

LÀM THÂN CON GÁI – CHỚ THƯƠNG CHỒNG NGƯỜI

Ăn xoài lấy hột mà ương

Làm thân con gái chớ thương chồng người.

LÀM THÂN CON GÁI – TRONG QUAN HỆ VỢ CHỒNG

Làm thân con gái phải lo

Mùa đông rét mướt ai cho mượn chồng.

Làm thân con gái phải lo

Đại hàn, đông chí chớ cho mượn chồng

Ghe bầu trở lái về đông

Làm thân con gái theo chồng nuôi con

Chữ rằng “Chi tử vu quy”

Làm thân con gái phải đi theo chồng

Con cuốc kêu khắc khoải mùa hè

Làm thân con gái phải nghe lời chồng

LÀM THÂN CON GÁI – XUẤT GIA

Quốc kêu khắc khoải mùa hè

Làm thân con gái lấy chồng xuất gia

Anh cưới thiếp về thờ kính mẹ cha

Thờ cha kính mẹ cho tròn đạo dâu

Con hư bởi tại cha dong

Vợ hư bởi tại thằng chồng cả nghe

Con cuốc kêu khắc khoải mùa hè

Làm thân con gái phải nghe lời chồng

Sách có chữ phu xướng phụ tòng

Làm thân con gái lấy chồng xuất gia

Lấy em về thờ mẹ kính cha

Thờ cha kính mẹ ấy là người ngoan

LÀM THÂN CON GÁI – CHỚ ĂN TRẦU NGƯỜI

Mẹ em hằng vẫn khuyên răn

Làm thân con gái chớ ăn trầu người

Sáng ngày tôi đi hái dâu,

Gặp hai anh ấy ngồi câu thạch bàn.

Hai anh đứng dậy hỏi han,

Hỏi rằng cô ấy vội vàng đi đâu?

Thưa rằng tôi đi hái dâu.

Hai anh mở túi đưa trầu cho ăn.

Thưa rằng bác mẹ tôi răn:

Làm thân con gái chớ ăn trầu người.

LÀM THÂN CON GÁI – TRONG CÔNG VIỆC

Làm thân con gái Lại Đà,

Sáng mồng ba Tết đã sà xuống ao

Làm thân con gái chẳng lo

Ngủ trưa đứng buổi dậy đo mặt trời

Quần áo thì rách tả tơi

Lấy rơm mà túm mỗi nơi mỗi đùm

(Bài chòi – Con ngủ trưa)

LÀM THÂN CON GÁI – CÓ THÌ

Trên đầu giắt bông hoa lài

Không cho người hái, nó hoài hoa đi

Trên đầu hoa để làm gì?

Làm thân con gái chỉ có một thì mà thôi

Hỏi đây có các cô dì

Làm thân con gái có một thì mà thôi

Chia hai, quá nửa phần đời

Bấm gan chịu mãi với đời được sao?

LÀM THÂN CON GÁI

Có khi người con gái được ví với con cá, con cò, con vạc, con nhện … là những con vật sống trong các môi trường đất, nước, khí, lửa khác nhau và có các tập tính khác nhau

Thân cá

Cá lên khỏi nước cá khô

Làm thân con gái lõa lồ ai khen

Thân vạc

Làm thân con vạc mà chẳng biết lo

Bán đồng cho cò phải đi ăn đêm

Làm thân con vạc mà chẳng biết lo/Bán đồng cho cò phải đi ăn đêm : Làm thân con gái, phải có đất, có đồng, thì mới vận hành được đầy đủ các chu lỳ ngày đêm, không thì rất khổ.

Bài này đối xứng với bài “Trăng lên khuất bóng cây dừa/Làm thân con gái phải chừa đi đêm”

Thân nhện

Xa xôi dịch lại cho gần

Làm thân con nhện mấy lần tơ vương

Bài này cũng tương tự như bài

Thân cối xay

Quần áo thì rách tả tơi

Lấy rơm mà túm mỗi nơi mỗi đùm

Mỗi người mỗi nước mỗi nơi

Làm thân con gái nằm chơi trên bụng chồng

Thương chồng may áo che hông

Còn như thân thiếp thì không mặc gì

Thiên hạ lắm kẻ yêu vì

Giằng đi kéo lại, vẫn đi theo chồng

Là cái gì? Cái cối xay

Quần áo thì rách tả tơi/Lấy rơm mà túm mỗi nơi mỗi đùm : 2 câu này mô tả phần rơm quấn quanh cối xay lúa

Mỗi người mỗi nước mỗi nơi/Làm thân con gái nằm chơi trên bụng chồng : Phần cối trên là vợ, phần cối dưới là chồng, nước của cối trên là nước gạo thô, nước của cối dưới là nước gạo xay

Thương chồng may áo che hông/Còn như thân thiếp thì không mặc gì : hòn đá dưới (chồng) được phủ một lớp rơm hoặc một lớp vật liệu khác để bảo vệ, trong khi hòn đá trên (vợ) không có gì che đậy.

“Thiên hạ lắm kẻ yêu vì Giằng đi kéo lại, vẫn đi theo chồng” : Miêu tả hoạt động xay giã gạo, khi hai hòn đá của cối xay quay liên tục, kéo qua kéo lại, không ngừng nghỉ, nhưng vì được khớp vào nhau nên luôn đi theo nhau.

Bài này có các đoạn giống với các bài ca dao trên

Quần áo thì rách tả tơi/Lấy rơm mà túm mỗi nơi mỗi đùm : giống 2 câu cuối bài chòi “con ngủ trưa” – Làm thân con gái chẳng lo/Ngủ trưa đứng buổi dậy đo mặt trời/Quần áo thì rách tả tơi/Lấy rơm mà túm mỗi nơi mỗi đùm

Mỗi người mỗi nước mỗi nơi/Làm thân con gái nằm chơi trên bụng chồng : Bài này giống bài – Chữ rằng “Chi tử vu quy”/Làm thân con gái phải đi theo chồng

Thương chồng may áo che hông/Còn như thân thiếp thì không mặc gì : Ngược với bài “Cá lên khỏi nước cá khô/Làm thân con gái lõa lồ ai khen”. Làm thân con gái thì không được loã lồ, nhưng đây là thân con gái đang nằm trên bụng chồng, lúc đó loã lồ lại hợp lý

“Thiên hạ lắm kẻ yêu vì Giằng đi kéo lại, vẫn đi theo chồng” :

Toàn bài này không chỉ mô tả cái cối xay mà còn mô tả quan hệ tình dục.