Ca dao tục ngữ về cha mẹ

Tại sao chúng ta cần nhiều đại từ nhân xưng chỉ cha mẹ đến thế ? Các cách gọi này không chỉ thay đổi theo địa phương mà còn theo các khía cạnh khác nhau của quan hệ cha mẹ.
– Cha mẹ là cách gọi đầy đủ nhất về cả vật chất, tinh thần, lỉnh hồn, thân thể
– Bố mẹ là cách gọi thân thể hơn so với cha mẹ mà đầy đủ cả vật chất và tinh thần, cho nên có bố đẻ, bố nuôi, bố dạy nhưng không có bố trời mẹ đất, bố thiên mẹ địa, bố núi mẹ rừng, bố núi mẹ sông mà chỉ có cha trời mẹ đất, cha thiên mẹ địa, cha núi mẹ rừng, cha núi mẹ sông
– Bác mẹ là gì ? Bác Hồ là cha gia dân tôc, vậy Bác Hồ có phải là bác mẹ hay không ?

CHA MẸ

– Cha mẹ

– Bố mẹ

– Ba mẹ

– Bác mẹ

– Thày mẹ

– Thày u

– Thày bu

– Phụ mẫu

– Tía má

– Cha dượng – Dì ghẻ

– Cha vợ/chồng – Mụ gia, bà gia

CHA

– Cha : cha mẹ, cha sinh, cha đẻ, cha nuôi, cha dượng

– Bố : bố mẹ, bố đẻ, bố nuôi, cha bố, tổ bố, bố tướng

– Phụ : phụ mẫu, phụ thân, phụ huynh, nghĩa phụ

– Ba : ba má

– Bác : bác mẹ

– Bô : ông bô, bô lão

– Tổ : tổ bố, tổ cha, quốc tổ, tổ phụ, thuỷ tổ, tổ sư, tổ chẳng

– Tía : tía má

– Thày : thày mẹ, thày u, thày u, thày mợ

– Dượng : cha dượng, bố dượng

MẸ

– Mẹ : Mẹ cha, cha mẹ, thày mẹ, bà mẹ, bố mẹ, mẹ đẻ, mẹ sinh, mẹ dưỡng, mẹ nuôi, mẹ ru

– Mẫu : phụ mẫu, mẫu thân, nghĩa mẫu, mẫu nghi thiên hạ, quốc mẫu, thân mẫu, vương mẫu, mẫu hậu

– Má : Ba má, Tía má

– Mợ : Thày mợ, Cậu mợ (xưng con)

– Mế

– Bu : thày bu

– u : thày u

– Dì ghẻ : dì dượng

Cha mẹ

– Giống cha, giống mẹ

Con gái giống cha giàu ba họ
Con trai giống mẹ khó ba đời

—o—

– Giỗ cha, giỗ mẹ

Tháng Tám giỗ cha
Tháng Ba giỗ mẹ

—o—

– Lời mẹ cha

Con ơi, muốn nên thân người,
Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha.
Gái thì giữ việc trong nhà,
Khi vào canh cửi, khi ra thêu thùa.
Trai thì đọc sách, ngâm thơ,
Dùi mài kinh sử để chờ kịp khoa.
Mai sau nối được nghiệp nhà,
Trước là đẹp mặt, sau là ấm thân.

—o—

– Cơm cha áo mẹ

Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ em đã lớn khôn thế này
Cơm cha áo mẹ chữ thầy
Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao

—o—

– Bỏ cha bỏ mẹ

Em không lấy chồng thiên hạ đa nghi
Em lấy chồng bỏ cha bỏ mẹ, khổ ra ri hỡi trời

—o—

Muốn ăn canh cá với cà
Bỏ cha bỏ mẹ, bỏ nhà theo anh

—o—

Con gái mười bảy chớ ngủ cùng cha
Con trai mười ba đừng nằm cùng mẹ

—o—

– Cha sinh mẹ đẻ

Bố mẹ

Mẹ dạy thì con khéo, bố dạy thì con khôn

—o—

Ở đời nên phải chiều đời
Chồng thời như cú, vợ thời như tiên
Bởi chưng bố mẹ tham tiền
Cho nên cú ở với tiên cùng đời
Bao giờ mãn kiếp con cú kia ơi
Thì tiên với cú mới rời được nhau

—o—

Hỡi thằng cu lớn, hỡi thằng cu bé

Cu tí cu tị cu tỉ cu tì ơi!
Con dậy con ăn con ở với bà
Để mẹ đi kiếm một và con thêm
Bố con chết đi, trong bụng mẹ đây nó hãy còn thèm
Mẹ xem quẻ bói, vẫn còn đàn em trong bụng này
Con ra gọi chú vào đây
Để mẹ giao trả cái cơ nghiệp này, mẹ bước đi

Thày u

Cái cò mày mò cái trai
U ơi đi lấy vợ hai cho thầy
Có lấy thì lấy vợ gầy
Chớ lấy vợ béo nó đánh chết cả thầy lẫn u

—o—

Cái cò trắng bạc như vôi
U ơi u lấy vợ hai cho thầy
Có lấy thì lấy vợ gầy
Đừng lấy vợ béo, mà nó đánh cả thầy lẫn u

—o—

Phụ mẫu

Hột châu nhỏ xuống kẹt rào
Thò tay em lượm, phụ mẫu chào em buông

—o—

Dẫu cho phụ mẫu rầy la
Đôi ta thủng thẳng dắt ra lạy chào

—o—

Nàng đành, phụ mẫu không đành
Lá cao che khuất ngọn ngành nàng ơi!

—o—

Mẹ :

– Mẹ ru

Mẹ ru con ngủ cho ngoan,
Mẹ còn xúc nốt xe than cho đầy,
Mẹ ru con ngủ cho say,
Làm xong chuyến nữa nghỉ tay mẹ về

—o—

– – – Mẹ già

Đi đâu mà bỏ mẹ già
Gối nghiêng ai sửa, chén trà ai dâng?

—o—

Rồng mun lấy nước ao chà
Anh thương em nói vậy bỏ mẹ già cho ai

—o—

Một mẹ nuôi được mười con
Mười con bỏ mẹ trong ngàn xót xa
Trai cả uống rượu la đà
Tối tăm chẳng biết cửa nhà là đâu
Nào con, nào rể, nào dâu
Trai thì sợ vợ, gái âu nể chồng

—o—

Áo song khai quần lai lá hẹ
Nỡ dạ nào bỏ mẹ theo em

– – – Mẹ đẻ

Nhớ hồi mẹ đẻ thiếp ra
Nhai cơm sún nước, lớn mà chừng ni
Nghe lời chàng, bỏ mẹ ra đi
Thất hiếu với phụ mẫu
Có hề chi không, hỡi chàng ?

—o—o—o—o—o—o—

Cha