MÓ NƯỚC

Mó nước hay mỏ nước mà các mạch nước tự nhiên phun lên từ lòng đất quanh năm suốt tháng, mùa mưa hay mùa cạn.

Mó nước là nguồn nước tự nhiên của núi rừng cho các sinh vật sống trong rừng. Không chỉ có người mà các con vật sống trong rừng đều dựa vào mó nước để có nước uống. Cho nên thủa xa xưa, con người vẫn chia sẻ mó nước với vật nuôi và cạnh tranh mó nước với thú hoang, khi họ lập làng quanh mó nước.

CÁC LOẠI MÓ NƯỚC

Có nhiều loại mó nước theo cách phun nước

– Mó dòng : có mó nước chảy thành dòng, các dòng nước sinh ra từ mó có thể thành khe suối

– Mó vũng : có mó nước đọng thành vũng, múc nước trong vũng thì mó nước tự dâng nước lên bù

– Mó vòi : có mó nước phun ra như vòi

– Mó sôi : có mó nước tạo ra tiếng ọc ọc như nước sôi

– Mó nghe được tiếng gọi : có mó nước phản ứng với âm thanh, khi có tiếng gọi, tiếng vỗ tay, tiếng dậm chân xuống đất thì mó nước mới phun ra nhiều nước, nói chung mó nước chỉ phản ứng với thanh âm trực tiếp trên đất của mó, không phản ứng với các âm thanh vang vọng trên cả khu vực rộng lớn

Có nhiều loại mó theo

– Mó lộ thiên

– Mó ẩn bên dưới đáy hồ, đầm … giúp hồ, đầm không cạn

Có nhiều loại mó theo vật chất được đưa lên bề mặt

– Mó nước

– – – Mó nước axit

– – – Mó nước khoáng kiềm

– Mỏ lửa :

– – – Mó núi lửa

– – – Mó dầu lửa

– Mó đất :

– – – Mó khoáng

– – – Mó đất bùn, đất sét … ví dụ mỏ gốm Bàu Trúc của người Chăm

– Nó khí :

– – – mó khí nóng, mó khí mêtan ….

– – – mó khí mát

THẦN MÓ NƯỚC & TÍN NGƯỠNG THỜ MÓ NƯỚC

Ở đâu có mó nước ở đó có thể lập làng.

Mó nước liên quan đến sinh tồn của bản làng nên người đồng bào dân tộc giữ gìn mỏ nước, bảo vệ mó nước và lập đền thờ Thần mó nước, Chúa mó nước.

Mó nước trong tín ngưỡng của người Thổ ở Quỳ Hợp

CÁC MÓ NƯỚC NỔI TIẾNG

– MÓ NƯỚC HIỂU TIẾNG NGƯỜI (CAO BẰNG)

Mỏ nước thần, người dân địa phương gọi là “Mỏ Rằng Phặt” (Rằng: ổ, vũng…, Phặt: sôi) nằm ẩn mình trong một thung lũng yên tĩnh và hoang sơ của xóm Lũng Sạng, xã Hồng Quang, huyện Quảng Hòa.

Mỏ nước là một lòng chảo có diện tích khoảng hơn 100m2, sâu 3m. Mực nước mỏ dao động theo mùa. Mùa mưa (tháng 4-8) nước dâng lên ngập cả khu Rằng Phặt, khi nước rút mỏ nước sâu trung bình khoảng 1m. Mùa khô mỏ nước lộ rõ một hốc đá chứa nước đường kính 1m. Cách đấy 3m là một hang đá tương truyền là nơi trú ngụ của ba cô gái.

Truyện kể rằng, ngày xưa có một gia đình giàu có nhất làng, trong nhà có ba cô con gái xinh đẹp đương tuổi cập kê, tên là Sằm, Sỏi, Mỏi, mặc dù có nhiều chàng trai đến hỏi nhưng ba cô đều từ chối. Vì nhà có rất nhiều vàng bạc, châu báu nên người cha đã đem giấu vào trong hang đá của làng và nhốt ba cô con gái của mình vào trong đó với nhiệm vụ bảo vệ kho báu. Người cha dặn các con khi có kẻ trộm đến thì dâng nước lên bịt khe đá để chặn lối vào hang. Vì vậy, khi có tiếng động cảnh báo kẻ trộm đến cướp kho báu hoặc có người đến gọi và thông báo cho Ba cô “Tý Sằm, Tý Sỏi, Tý Mỏi Rằng Phặt / Sặc Kim, Sặc Ngằn lố/ Bó áu nặm khảu mà/ Boong au ngằn léo lớ” (Cô Sằm, Cô Sỏi, Cô Mỏi Rằng Phặt, trộm vàng trộm bạc đến, không dâng nước lên/ kẻ trộm lấy vàng hết đấy), ba cô sẽ dâng nước lên ngập cả khu mỏ và bịt kín lối vào hang, bảo vệ an toàn cho kho báu mà các cô đang trông coi.

Du khách đến đây, hãy trải nghiệm tâm linh, trong không gian tĩnh lặng, hoang vu tự mình tạo ra âm thanh cảnh báo ba cô bằng cách vỗ mạnh tay hoặc lấy đá, lấy cây đập mạnh vào trong lòng hang…và gọi các cô 3 đến 5 lần. Sau khi gọi trong hang sẽ xuất hiện âm thanh róc rách, đồng thời nước ở hốc đá dần dần dâng lên, đặc biệt vào mùa mưa nước nhiều cả mỏ nước sủi lên sùng sục, vì thế bà con gọi nơi đây là “Rằng Phặt”.

Chu kỳ dâng nước sau khi có tác động âm thanh thì mực nước lên liên tục 2, 3 lần khoảng 10-25 cm thì ngưng lại. Sau khoảng 10-15 phút nước rút xuống rồi lại tiếp tục dâng lên.

Mỏ nước thần – khám phá hiện tượng thiên nhiên và tâm linh kỳ bí!

– MÓ NƯỚC THẦN (ĐIỆN BIÊN)

Toàn tỉnh Điện Biên có 83.909 nguồn nước tự chảy (dân thường gọi là mỏ nước, mó nước), tuy nhiên, mỏ nước nổi tiếng nhất là “Mỏ nước thần” nổi tiếng nằm giữa cánh đồng Mường Thanh thuộc khu vực Bản Ló, xã Thanh Luông, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên

“Mỏ nước thần” nổi tiếng bậc nhất Điện Biên không an toàn

– MÓ NƯỚC BẢN NÀ DÊN (ĐIỆN BIÊN)

Mó nước ở bản Nà Dên, xã Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên

– MÓ NƯỚC THẦN CHỮA BỆNH (SƠN LA)

“Mó nước thần” (mỏ, vũng, hố nước) có thể chữa được bách bệnh nằm ở hai xã Ngọc Chiến và Chiềng Muôn, huyện Mường La, tỉnh Sơn La.

– MÓ NƯỚC TRÂU THẦN (HOÀ BÌNH)

“Trâu thần” dưới mó nước

Xóm Vãng, thung lũng Mai Châu, Mai Hạ, Hoà Bình.

Những người dân ở đây cho biết, khắp cả vùng Mai Hạ, mó nước này trong nhất, nước mát nhất. Sở dĩ như vậy vì ở mé nước chảy ra có một con trâu đá đứng cạnh. Hai cái sừng trâu, đầu trâu ẩn hiện trong làn nước.

Mó nước ở xóm Vãng vẫn được người dân sử dụng hàng ngày.

Ông Hà Trọng Xuân (72 tuổi) cho biết: các cụ ngày xưa bảo rằng, chính vì có con trâu đá trong mó nước mà trâu của xóm Vãng ngày xưa dữ tợn lắm, húc chết không biết là bao nhiêu con trâu của các xóm khác. Người dân ở chỗ khác uất ức quá không biết làm thế nào, bèn bí mật nửa đêm dùng thuổng đục mất một sừng bên trái. Sau đó trâu bớt dữ tợn đi nhưng vẫn còn hung hăng lắm.

Ngày trước, con trâu đá to như một con trâu mộng thật, chỉ có cái đầu với sừng lộ ra ngoài, còn phần bụng nằm trong hang núi. Những thăn xương sườn đều lộ ra rất rõ. Năm 1958, giặc Mỹ đánh phá ác liệt nên người ta phải làm đường tránh đi qua mó nước. Con trâu đá bị cho nổ mìn chỉ còn lại phần bụng. Mãi vừa rồi, các cụ cao niên mới bàn nhau đắp lại đầu trâu bằng xi măng.

Theo lời ông Xuân thì trâu đá này thiêng lắm, rất ít người giám mạo phạm vì sợ thần đá, thần nước đánh chết. Mùa hạ, mó nước này không bao giờ cạn nước, nước mát lạnh trong xanh. Mùa đông, có những ngày nhiệt độ rất thấp nhưng nước rất ấm.

– MÓ NƯỚC BẢN KHỘP, HUYỆN LẠC SƠN, HOÀ BÌNH

Trên đỉnh cao nhất của huyện Lạc Sơn, toàn núi đá, nước chỉ tồn tại duy nhất ở “mó nước thần” xã Ngọc Lâu. Mó chỉ rộng chừng 6 – 7 mét vuông nằm ở bản Khộp, nhưng chưa một lần bị cạn, dù được cả 4 bản với hàng nghìn nhân khẩu dùng ngày đêm, lại múc tưới cho rau.

Cụ Bùi Văn Beo là một trong những người già nhất bản Khộp, bảo: “tôi sinh ra và lớn lên đã có giếng nước và gốc cây ấy rồi. Nghe các cụ kể thì từ những ngày xa xưa trên rừng Ngọc Sơn có một cây nhội to lắm, tán rộng che cả bầu trời của cả 3 xã vùng cao. Một lần mưa bão, cây đổ, ngọn cây rơi xuống bản Khộp, lập tức chỗ đó một mạch nước rất mạnh phun lên đó chính là chỗ mó nước bây giờ. Điều kỳ lạ là nếu không có khúc cây ở trong giếng thì nước sẽ cạn”.

Năm 1996, bằng nguồn vốn hỗ trợ của UNICEF thực hiện chương trình nước sạch. Giếng nước bản Khộp được đầu tư cải tạo. Trong quá trình cải tạo, nạo vét xây thành, người ta đã nhấc khúc gỗ dưới mó vứt lên bờ. Chỉ qua một đêm, mó nước cạn hết sạch. Không có nước sinh hoạt, hơn trăm hộ dân ở bản Khộp phải tìm lại khúc gỗ để vào chỗ cũ. Lạ thay, từ lúc để khúc gỗ vào vị trí ban đầu, mó có nước trở lại. Chỉ qua một đêm, mó nước lại đầy tràn như cũ.

Khúc gỗ dưới mó nước bản Khộp đã tồn tại hàng trăm năm nay, nhưng khi vớt lên vẫn cứng như thép. Chặt vào mẻ cả rìu. Cụ Bùi Văn Én cho hay: “người nào làm bẩn giếng chắc chắn sẽ bị trừng phạt, có người đến giếng chửi thề và ngay lập tức bị… méo mồm. Gia đình đưa nạn nhân đi các thầy lang nhưng không ai chữa khỏi, cuối cùng phải về thắp hương xin lỗi thần giếng và múc nước cho uống thì bệnh tình mới thuyên giảm”.

Kỳ lạ những mó nước ở Hòa Bình

– MÓ CHẠNG NẬM – RẮN

ĐiA DANH

– Đỉnh Bưởng, Đỉnh Mó Nước, huyện Thạch Thất, Hà Nội. Độ cao khoảng 850m.